Karl Friedrich Kielmeyer

Karl Friedrich Kielmeyer (od 1808 von Kielmeyer; ur. 22 października 1765 w Bebenhausen koło Tybingi; zm. 24 września 1844 w Stuttgarcie) – niemiecki lekarz, przyrodnik, chemik i teoretyk biologii. (wyznanie ewangelickie)

Karl Friedrich Kielmeyer
Karl Friedrich Kielmeyer.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Georg Friedrich (zm. 1803); matka N. N.; – ożenił się w Tybindze w 1807 z Charlotte Gmelin (1782–1852).

Życiorys

Kielmeyer w wieku 8 lat rozpoczął naukę w Karlsschule (od grudnia 1781 akademia) w Stuttgarcie i po ukończeniu kursu filozoficznego rozpoczął studiowanie medycyny, nauk przyrodniczych i chemii. Już jako uczeń tak bardzo się wyróżniał, że w wieku 19 lat prowadził wykłady o leśnictwie. W 1786 r. otrzymał tytuł doktora medycyny po przedłożeniu pracy Über den chemischen Gehalt einiger Mineralquellen (O chemicznej zawartości źródeł mineralnych). Dzięki stypendium książęcemu odbył podróż edukacyjną do Harzu, Rudaw, Saksonii i Berlina. Następnie w latach 1786–88 kontynuował studia w Getyndze u Johanna Friedricha Blumenbacha (1752–1840), Johanna Friedricha Gmelina (1748–1804) i Georga Christopha Lichtenberga (1742–1799).

W 1790 powołano go jako nauczyciela zoologii do Karlsschule i jednego z kuratorów książęcych zbiorów naturalnych w Stuttgarcie. W 1792 r. został profesorem botaniki i chemii. Po likwidacji akademii stracił w 1794 r. posadę. Przymusowy czas wolny wykorzystał na studiowanie zwierząt morskich Morza Północnego i Bałtyckiego, po czym przebywał w Bebenhausen. W 1796 r. został na uniwersytecie w Tybindze profesorem chemii, a 1801 także botaniki i farmacji. Oprócz tego prowadził wykłady z zakresu anatomii, fizjologii oraz historii i filozofii przyrody. W 1804 r. założył przy uniwersytecie ogród botaniczny. W 1816 r. jako radca państwa został powołany do zarządu królewskimi zbiorami naukowymi (biblioteka, ogród botaniczny, zbiory monet i starożytności itd.).

Znaczenie naukowe

Kielmeyer razem z filozofem Friedrichem Schellingiem (1775–1854) i przyrodnikiem Lorenzem Okenem (1779–1851) jest jednym z założycieli niemieckiej filozofii przyrody (Naturphilosophie) i jednym z jej najwybitniejszych reprezentantów. Wywarł silny wpływ na myśl Schellinga. Uważany jest także za prekursora teorii ewolucji w sensie transformizmu, przeddarwinowskiego ewolucjonizmu. Kielmeyer wypowiadał się znacznie wcześniej na temat ewolucji istot żywych niż Charles Robert Darwin (1809–1882). Duży wpływ miała jego mowa z okazji urodzin księcia Karola Eugeniusza Wirtemberskiego (1728–1793). Hipotezę ewolucji i rozwoju od form niższych do wyższych omówił wyraźnie przede wszystkim w wykładach, ale nigdy ją nie opublikował. Wprawdzie w kręgach fachowców krążyły odpisy jego wykładów z 1807 i 1814/15. Dopiero w 1840 r. jego Vorlesung über Allgemeine Zoologie (Wykład o zoologii ogólnej) wydał Gustav Wilhelm Münter (1804–1870).

Również w jego pismach można znaleźć pierwsze sformułowanie teorii rekapitulacji, która zakłada, że każdy organizm (szczególnie w okresie zarodkowym) nosi w sobie ślady przeszłości. Bardzo wcześnie spostrzegł istnienie pewnych podobieństw miedzy pierwszymi momentami ludzkiego rozwoju ontogenetycznego (rozwój embrionu) i ciągiem filogenetycznym gatunków zwierzęcych. Uważał, że żaby w młodości (kijanki) przeszły przez prawdziwe stadium ryby, i że ssaki miały najpierw krążenie gadów. Ta teoria przedstawiona w jego najbardziej znanym dziele Ueber die Verhältnisse der organischen Kräfte unter einander[…] (O relacjach sił organicznych między sobą[…]) była przez długi czas komentowana i później podjęta przez biologa i filozofa Ernsta Haeckela (1834–1919).

Dzieła (wybór)

  • De effectibus arsenici in varios organismos nec non de indicio quibusdam veneticii ab arsenico _tlati, 1808.
  • Ueber die Verhältnisse der organischen Kräfte unter einander in der Reihe der verschiedenen Organisationen, die Gesetze und Folgen dieser Verhältnisse : Rede, den 11. Februar 1793 am Geburtstage des Herzogs Carl von Wirtemberg gehalten, 1814.
  • Physisch-chemische Untersuchung des Schwefelwassers vom Stachelberg im Canton Glarus, 1816.
  • Gesammelte Schriften : 1-2-3 ; [Natur und Kraft] ... ; mit einer Selbsbiographie und Beiträgen von Goethe ..., 1938.

Literatura

  • Gaston Mayer: Kielmeyer, Karl Friedrich von w: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 11, Duncker & Humblot, Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3, s. 581 (online).
  • Karl August Klüpfel: Kielmeyer, Karl Friedrich w: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 15, Duncker & Humblot, Leipzig 1882, s. 721–723.

Linki

Nowości

Popularne artykuły

Tematy pokrewne