Friederike Brion

Friederike Elisabeth Brion (ur. prawdopodobnie 19 kwietnia 1752 w Niederrödern w Alzacji; zm. 3 kwietnia 1813 w Meißenheim koło Lahr w Schwarzwaldzie) – córka alzackiego pastora ewangelickiego, która miała krótki, lecz namiętny romans z młodym Johannem Wolfgangiem von Goethe. Zakochał się w niej także Jakob Michael Reinhold Lenz (1751–1792).

Friederike Brion w regionalnym stroju alzackim
Friederike Brion w regionalnym stroju alzackim.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Jacob (1717–87) ze Strasburga, pastor w Sesenheim; matka Magdalena Salomea Schöll (1724–86); panna.

Życiorys

Data urodzenia Friederike Brion nie jest pewna, gdyż podczas rewolucji francuskiej księgi kościelne zostały zniszcone. Była trzecim z pięciu dzieci Johanna Jakoba i Marii Magdaleny Brion z domu Schöll. W 1760 r. jej ojciec został proboszczem w Sessenheim.

Wśród młodych ludzi, którzy gościnną parafię odwiedzali był także studiujący w Strasburgu student prawa Johann Wolfgang Goethe. Jesienią 1770 r., podczas jednej z wycieczek, Goethe razem z alzackim przyjacielem Friedrichem Leopoldem Weylandem (1750–1785) pierwszy raz przybył do oddalonego o 40 km od Strasburga Sessenheim. Następstwem tej wycieczki jest przypuszczalnie najbardziej znany epizod miłosny w historii literatury.

W następnych miesiącach Goethe odbył jeszcze wiele wycieczek do Sessenheim, w czasie których przebywał w domu Brionów. Razem z Friederike przemierzał okolicę i pływał łódką po rzece. W następnym roku mijscowość ta stała się dla Goethego »pępkiem świata«.

W efekcie tej fascynacji Goethe napisał wiosną 1771 r. liczne wiersze i pieśni, które skierował do ukochanej. Te Pieśni z Sesenheim (Sesenheimer Lieder) należą do nurtu Sturm und Drang (»burza i napór«) i ugruntowały uznanie Goethego jako liryka. Wśród nich są m.in. Pieśń majowa (Mailied), Powitanie i rozłąka (Willkommen und Abschied) oraz Polna różyczka (Das Heidenröslein). Także dla Friederike przetłumaczył w 1771 r. Pieśń Selmy z Pieśni Osjana Jamesa Macphersona.

Jednak już wczesnym latem 1771 r. Goethe postanowił zakończyć ten romans i 7 sierpnia 1771 r. widział Friederike ostatni raz przed powrotem do Frankfurtu. Później wrócił przynajmniej jeszcze raz do Sessenheim, podczas podróży do Szwajcarii w 1779 roku. Być może uczestniczył też w 1782 r. w ślubie jej starszej siostry Marii Salomei z Gottfriedem Marxem, który został proboszczem w Diersburgu.

Friederike Brion nie wyszła nigdy za mąż i do śmierci ojca mieszkała w domu rodzinnym (do 1787), a potem z młodszą siostrą Sofie u brata Christiana na parafii Rothau w Steintal (Alzacja). Tam siostry pozostały także po przeniesieniu brata do innej parafii. Na utrzymanie zarabiały sprzedażą wyrobów rękodzielniczych i przez jakiś czas prowadziły pensję dla dziewcząt z Sessenheim i okolicy. W 1801 r. Friederike zamieszkała u chorej siostry na parafii w Diersburgu, którą się opiekowała. Razem z rodziną siostry podążyła w 1805 r. do Meißenheim, gdzie w 1807 r. zmarła jej siostra. Friederike pozostała u szwagra. Z powodu choroby musiała w 1813 r. prosić młodszą siostrę Sofie o opiekę.

Friederike Brion zmarła 3 kwietnia 1813 r. i 5 kwietnia została pochowana na cmentarzu w Meißenheim. Znajdujący się tam obecnie nagrobek, wykonany przez rzeźbiarza Wilhelma Hornbergera (1819–1882), powstał dopiero w 1866 roku.

Postać Friederike Brion Goethe przedstawił w autobiografii Z mojego życia. Zmyślenie i prawda (księga 10–12). Od tego momentu wzbudziła wielką ciekawość, pojawiła się jej sentymentalna gloryfikacja i legenda. Tylko w autobiografii Goethego, wierszach, listach z tego okresu i w jednym liście do Charlotte von Stein (1742–1827) z 28 września 1779 ukazuje się obraz jej charakteru.

Literatura

  • Rasch, Wolfdietrich, "Brion, Friederike" w: Neue Deutsche Biographie 2 (1955), s. 617 f. [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118515500.html#ndbcontent.
  • August Stöber: Der Dichter Lenz und Friedericke von Sesenheim. Basel 1842 (online).

Linki

  • Biografia w FemBio. Frauen-Biographieforschung. (j. niem)
  • Zu Friederike Brions 200. Geburtstag (PDF; 15 kB)