Johann Jakob Breitinger

Johann Jakob Breitinger (ur. 1 (lub 15) marca 1701 roku w Zurychu, zm. 14 grudnia 1776 roku tamże) - szwajcarski filolog, estetyk, publicysta. (wyznania ewangelicko-reformowanego)

Johann Jakob Breitinger
Johann Jakob Breitinger.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Franz Caspar (1665–1742), wytwórca guzików (lub cukiernik), czasowo sekretarz u księcia Jerzego II Wirtemberskiego-Mömpelgard, potem major policji, syn księdza Konrada (1632–99); matka Verena Schobinger; - ożenił się 25 października 1735 w Uster z Esther Schinz (zmarła w 1785 roku) ; miał 2 córki (obie wyszły za duchownych z Zurychu).

Życiorys

Po ukończeniu Collegium humanitatis Johann Jakob Breitinger uczęszczał od 1715 roku do Collegium Carolinum w Zurychu. Mimo, że w 1720 roku został ordynowany na księdza, nie podjął pracy duchownego lecz w tym samym roku rozpoczął pracę jako publicysta. W latach 1721-23 razem z Johannem Jakobem Bodmerem wydawał tygodnik »Die Discourse der Mahlern« na wzór czasopisma Josepha Addisona "The Spectator" .
W 1731 roku został powołany na profesora języka hebrajskiego do Collegium Humanitatis i Collegium Carolinum. Od 1740 roku uczył także logiki i retoryki, a od 1745 w Collegium Carolinum wykładał filologię grecką.
Od 1735 roku wraz z Bodmerem wydawał sześciotomowe dzieło Helvetische Bibliothek, a w 1739 roku wydali Historische und Critische Beyträge Zu der Historie der Eidsgenossen.
W 1744 roku po śmierci starszego brata Johanna Heinricha, któremu zawdzięczał swoje ukierunkowanie duchowe, wstąpił w jego ślady i został pastorem i chórmistrzem w kościele Großmünster w Zurychu.

Znaczenie

W latach 1730-1732 Johann Jakob Breitinger zyskał pierwsze szerokie uznanie za nowe wydanie Septuaginty. W 1740 roku opublikował dwutomowe dzieło "Critischen Dichtkunst" , które jest wybitnym dziełem niemieckiej poetyki i stanowi punkt zwrotny w jej historii. Znajdują się w nim oprócz źródeł francuskich także mające istotne znaczenie źródła włoskie i angielskie. Stara zasada naśladowania natury została zastąpiona nauką o wolnym geniuszu fantazji. Tą drogą podążył także Gotthold Ephraim Lessing. W tym samym roku ukazało się "Critische Abhandlung Von der Natur den Absichten und dem Gebrauche der Gleichnisse".
W latach 1741-1744 ponownie z Bodmerem wydał "Sammlung Critischer, Poetischer, und andrer geistvollen Schriften, Zur Verbesserung des Urtheils und des Witzes in den Wercken der Wolredenheit und der Poesie" . W 1745 również z Bodmerem wydal pisma Martina Opitza.
Prace Johanna Jakoba Breitingera dotyczące estetyki i teorii sztuki przyniosły mu sławę i uznanie sięgające daleko poza granice Szwajcarii. Były one częściowo sprzeczne z lipską szkołą Johanna Christopha Gottscheda, z którym prowadził spór razem z Bodmerem. Zaproponowana przez Breitingera zasada twórczej wyobraźni, wskazała drogę młodej generacji liryków takim jak: Jakob Immanuel Pyra i Friedrich Gottlieb Klopstock.
W 1768 roku powstało zaproponowane przez niego towarzystwo Asketische Gesellschaft zur Weiterbildung angehender Pfarrer ( Ascetyczne Towarzystwo Dalszego Kształcenia Przyszłych Księży), co świadczy o trwających przez całe jego życie staraniach jako pedagoga i reformatora edukacji.
Johann Wolfgang von Goethe wypowiadał się o nim tak:
"Johann Jakob Breitinger był sumiennym uczonym, wnikliwym człowiekiem, któremu, gdy się porządnie rozejrzał, nie umknęły żadne wymogi poezji" („Dichtung und Wahrheit“, 7. Buch).

Dzieła (wybór)

  • Joh. Jacobi Breitingeri in Versus Obscuriss. A. Persio Sat. I. Citat. Diatribe Historico-Litteraria : in III: Disquisitiones Distincta: quarum I. Versuum illorum Auctorem investigat ... II. Genuinum illorum sensum exponit. III. Persium ab akrisia vindicat; a G. J. Vossio objecta. Speciminis Loco Edita , 1723.
  • Artis Cogitandi Principia : ad mentem Recentiorum Philosophorum Compendio exhibita, atque In Usum Privatae Institutionis concinnata , Tiguri 1736.
  • Critische Abhandlung Von der Natur den Absichten und dem Gebrauch der Gleichnisse , Zürich 1740.
  • Critische Dichtkunst : worinnen die poetische Mahlerey in Absicht auf die Erfindung im Grunde untersuchet und mit Beyspielen aus den berühmtesten Alten und Neuern erläutert wird/[2]: Johann Jacob Breitingers Fortsetzung Der Critischen Dichtkunst , 2 tomy, Zürich 1740.
  • Tempe helvetica , Tigurum 1735 - 1743. (praca wspólna z Johannem Jacobem Bodmerem)
  • Die Mütze : Eine französische Erzählung aus dem Lande des Feien, Zürich 1746.
  • Critische Briefe , Zürich 1746.

Literatura

  • Ernst, Fritz: „Breitinger, Johann Jakob“ w : Neue Deutsche Biographie, tom 2 (1955), strona 578 (online).
  • Mörikofer: „Breitinger, Johann Jakob“ w: Allgemeine Deutsche Biographie, tom 3 (1876), strona 295 (online).
  • Michael Böhler: „Breitinger, Johann Jakob” w Historischen Lexikon der Schweiz (online).

Linki

Nowości

Popularne artykuły