Charles Bonnet

Charles Bonnet (ur. 13 marca 1720 w Genewie; zm. 20 maja 1793 w Genewie) – pochodzenia francuskiego szwajcarski przyrodnik, pierwszy odkrywca partenogenezy (u mszyc) i filozof. Od 1766 roku prywatny uczony. Prowadził prace dotyczące regeneracji zwierząt, psychologii i teorii pokoleń. Jako pierwszy opisał nazwany jego imieniem medyczny zespół Charles'a Bonneta. W latach 1752–68 członek Rady Dwustu w Genewie. (wyznanie ewangelicko-reformowane)

Charles Bonnet. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec: Pierre, członek rady miejskiej;
• Matka: Anne-Marie Lullin de Châteauvieux;
• Ożenił się: w 1755 z Marie-Jeanne De la Rive.

Życiorys

Od 1737 roku Charles Bonnet korespondował z francuskim przyrodnikiem René Antoine Ferchault de Réaumurem (1683–1757) na temat obserwacji gąsienic. Zainspirowany pismami Abbé Noël-Antoine Pluche (Spektakl natury) i Jana Swammerdama (Biblia natury) zainteresował się entomologią. Pod naciskiem ojca studiował od 1739 roku prawoznawstwo. W 1743 uzyskał tytuł doktora prawa. Dzięki protekcji Réaumura został w 1740 roku najmłodszym korespondencyjnym członkiem Paryskiej Akademii Nauk (Académie des sciences), za dowiedzenie partenogenezy u mszyc. Stało się odtąd jasne dla Bonneta, że Biblia ma rację i wszystkie organizmy powstały w jednoczesnym akcie tworzenia, jednak dopiero z biegiem historii ziemi rosły i stały się widoczne w określonym czasie (teoria preformacji). Następnie pracował z Abrahamem Trembleyem (1710–1784) nad polipami i poczynił obserwacje na temat oddychania gąsienic i motyli oraz budową tasiemca. Bonnet przypuszczał, że mikroorganizmy nie powstały, jak twierdzili John Turberville Needham (1713–1781) i Georges-Louis Leclerc de Buffon (1707–1788) przez abiogenezę (samorództwo). Jako wczesny reprezentant teorii ewolucji przyjmował, że przyroda zawsze wdraża nowe projekty, z których przykładowo małpa była ostatnią próbą przed człowiekiem.

Charles Bonnet jako pierwszy opisał nazwany jego imieniem medyczny zespół Charles'a Bonneta, po tym jak jego dziadek został zoperowany w wieku 77 lat na zaćmę, po czym ostatecznie oślepł i kilka lat później miał halucynacje przedstawiające mężczyzn i kobiety, dorożki i domy. Wiedział, że ma on halucynacje i rzeczy te nie istnieją. Bonnet poznał, że mózg dziadka tworzy halucynacje, ponieważ brakuje bodźca świata zewnętrznego. Na starość Charles Bonnet sam ostatecznie zachorował na opisany przez siebie zespół.

Kiedy postępująca choroba oczy uniemożliwiła mu dalsze obserwacje mikroskopowe, zaczął badania spekulacyjne i zajął się szczególnie chrześcijaństwem. Napisał rozprawę o życiu pośmiertnym (La palingénésie philosophique ou Idées sur l'état passé et sur l'état futur des êtres vivants, 1769). Od 1752 do 1768 roku Bonnet był członkiem Wielkiej Rady Genewy. Po przeprowadzeniu się do posiadłości wiejskiej w Genthod nad Jeziorem Genewskim pracował tam od 1766 roku jako prywatny uczony. Jako filozof był przedstawicielem empiryzmu.

Dzieła (wybór)

• Traité d'insectologie ou Observations sur quelques espèces de vers d'eau douce, qui coupés par morceaux, deviennent autant d'animaux complets, 1745.
• Recherches sur l'usage des feuilles dans les plantes, 1754.
• Essai de psychologie, 1755.
• Essai analytique sur les facultés de l'âme, 1759.
• Contemplation de la nature, 2 tomy, 1764.
• La palingénésie philosophique ou Idées sur l'état passé et sur l'état futur des êtres vivants, 1769.
• Œuvres d'histoire naturelle et de philosophie, 8 tomów, 1779–83.