Karl Böhm

Karl Böhm (ur. 28 sierpnia 1894 w Grazu; zm. 14 sierpnia 1981 w Salzburgu) – austriacki i niemiecki dyrygent, interpretator m.in. dzieła Amadeusa Wolfganga Mozarta, Antona Brucknera, Richarda Wagnera, Albana Berga.

Karl Böhm, ok. 1950. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec: Leopold Böhm (1865–1933), prawnik;
• Żona: od 1927 Thea Linhard (sopranistka);
• Dzieci: syn Karlheinz Böhm (1928–2014), aktor.

Życiorys i twórczość

Przodkowie Karla Böhma ze strony ojca pochodzili z okolic czeskiego miasta Cheb, a ze strony matki z Alzacji. Tak jak jego ojciec Leopold Böhm, studiował prawo w Grazu oraz Wiedniu i w 1919 roku uzyskał stopień doktora. Jednak pragnął zostać pianistą i dyrygentem. W tym celu uczył się w konserwatoriach w Grazu i w Wiedniu m.in. teorii muzyki u Eusebiusa Mandyczewskiego. Jako dyrygent Karl Böhm debiutował w Grazu w 1917 roku. W 1920 roku został kapelmistrzem w teatrze w Grazu. W następnym roku, dzięki protekcji Karla Mucka, Bruno Walter powołał go do monachijskiej opery. W 1927 roku został generalnym dyrektorem muzycznym w Darmstadt, a w 1931 dyrektorem opery w Hamburgu. W 1933 roku Karl Böhm stanął po raz pierwszy przy pulpicie dyrygenckim w Operze Wiedeńskiej. W latach 1934–42 był dyrektorem w Semperoper w Dreźnie i generalnym dyrektorem muzycznym Saksońskiej Kapeli Państwowej (Sächsische Staatskapelle). W 1938 roku po raz pierwszy wystąpił na Festiwalu w Salzburgu. W 1943 roku został dyrektorem Opery Wiedeńskiej. W sierpniu 1944 przyjęto go jako jednego z najważniejszych dyrygentów Trzeciej Rzeszy na „Lista obdarzonych łaską Bożą” (Gottbegnadeten–Liste).

Po wojnie alianci usunęli w 1945 roku Karla Böhma ze stanowiska Opery Wiedeńskiej z powodu „zbyt bliskich kontaktów z reżimem nazistowskim” oraz otrzymał dwuletni zakaz występowania. W 1948 wystąpił pierwszy raz w Teatro alla Scalla w Mediolanie, w latach 1950–53 był zastępcą dyrektora i kierownikiem muzycznym niemieckich występów gościnnych w Teatro Colón w Buenos Aires. Oprócz tego Karl Böhm dyrygował gościnnie najlepszymi orkiestrami na świecie. Podczas Festiwalu w Salzburgu w 1953 roku wystawił operę Proces (Der Prozeß) Gottfrieda von Einem, do której libretto napisali Boris Blacher i Heinz von Cramer na podstawie książki Franza Kafki. Od 31 stycznia 1954 do 5 marca 1956 roku był drugi raz dyrektorem Opery Wiedeńskiej. Kolejnymi miejscami działalności dyrygenckiej Karla Böhma były Metropolitan Opera w Nowym Jorku (1957), Moskwa (1971) i Royal Opera w Londynie (1977). Karl Böhm dyrygował w około 140 miastach na czterech kontynentach, m.in. ponad 600 razy w Bawarskiej Operze Narodowej, 338 razy w Salzburgu i 122 razy w Operze Wiedeńskiej. Karl Böhm był przede wszystkim fascynującym dyrygentem operowym. Jako interpretator Amadeusa Wolfganga Mozarta, Antona Brucknera i Richarda Straussa cieszył się światową renomą. Richard Strauss, z którym się przyjaźnił, zadedykował mu operę Dafne. Kilka tygodni przed śmiercią dyrygował Filharmonikami Wiedeńskimi w czasie nagrywania ścieżki dźwiękowej do wersji filmowej opery Richarda Straussa Elektra w reżyserii Götza Friedricha.

Karl Böhm zmarł 14 sierpnia 1981 roku i został pochowany na cmentarzu Steinfeldfriedhof w Grazu.

Literatura

• Fred K. Prieberg: Handbuch Deutsche Musiker 1933–1945, Kiel 2004, CD-ROM-Lexikon, s. 602–611.

Linki

• Elisabeth Th. Hilscher, Art. „Böhm, Familie‟, in: Oesterreichisches Musiklexikon online, dostęp: 29.3.2020 (https://www.musiklexikon.ac.at/ml/musik_B/Boehm_Familie.xml?frames=no).
• Biografia i działalność w de.wikipedia.org.