Johann Jakob Bodmer
Johann Jakob Bodmer (ur. 19 lipca 1698 roku w Greifensee koło Zurychu, zm. 2 stycznia 1783 roku w Gut Schönenberg) - szwajcarski historyk, poeta, tłumacz i filolog. (wyznania ewangelicko-reformowanego)
 |
| Johann Jakob Bodmer, kopia portretu wykonanego przez Antona Graffa. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Hans Jakob (1661–1736), pastor w Greifensee; matka Esther von Orelli (1679–1737); - ożenił się 1 kwietnia 1727 roku w Greifensee z Esther von Orelli (1696–1785); miał 4 dzieci, które wcześnie zmarły.
Życiorys
Życie Bodmera przebiegło spokojnie i pracowicie. Przeznaczony przez ojca do zawodu duchownego uczęszczał najpierw do szkoły łacińskiej i Collegium Carolinum w Zurychu, jednak w 1718 roku poświęcił się zawodowi kupca i zbierał wiedzę na temat handlu jedwabiem w Genewie, Lyonie, i Lugano. Podobnie jak podczas teologicznej edukacji tak i tu na pierwszym planie stały jego zainteresowania przede wszystkim literaturą francuską, angielską, włoską i historią.
Po powrocie do Zurychu, w 1725 roku został profesorem historii Szwajcarii i polityki w Collegium Carolinum. Stanowisko to zajmował przez 50 lat, aż do 1775 roku. W 1747 roku został także członkiem rady miejskiej.
Znaczenie
Jako nauczyciel Johann Jakob Bodmer reprezentował poglądy i cele z punktu widzenia narodowościowego co nie pozostało bez wpływu na jego uczniów. Trudno znaleźć w historii nauczyciela, który mógłby poszczycić się tak znakomitą plejadą ucznów jak Bodmer. Byli wśród nich przyszli malarze, literaci, profesorowie, mecenasi sztuki i poeci tacy jak: Johann Heinrich Füssli, Salomon Gessner (1730-1788), Johann Georg Sulzer, Hans Caspar Hirzel, Johann Caspar Lavater, Johann Heinrich Pestalozzi, Isaak Iselin, Johann Ludwig Meyer von Knonau, Johann Martin Usteri. Swoją krytyką i przykładami przyczynił się razem z Johannem Christophem Gottschedem i Johannem Jakobem Breitingerem do zreformowania stylu literatury niemieckiej i walczył z naśladowaniem literatury francuskiej, rekomendując tradycje narodowe.
Wyrazem trudów reformatorskich Johanna Jakoba Bodmera jest otwarcie wydawnictwa Orell & Compagnie (1734) w Zurychu, które było jeszcze pod silnym wpływem ortodoksji protestanckiej. Już w 1720 roku rozpoczął długotrwałą współpracę z Johannem Jakobem Breitingerem. Założył z nim towarzystwo malarskie , w 1727 roku towarzystwo historii Szwajcarii, a w latach 1730-40 rozwinęli program sztuki estetycznej i literackiej, który stał się znany daleko poza granice Szwajcarii i uczynił Zurych centrum zarówno literackim jak i teorii sztuki. Na wzór tygodnika "The Spectator" Josepha Addisona wydawali Die Discourse der Mahlern (1721-23), które od 1746 roku wydawane było pod nazwą "Der Mahler der Sitten". Na łamach tego czasopisma rozpoczął się długotrwały spór między nimi a Johannem Christophem Gottschedem i szkołą saksońską, który w efekcie otworzył nowe kierunki w literaturze. Zauważyć należy, że literacki i artystyczny talent Bodmera znany był nie tylko w Zurychu, ale także w całych Niemczech o czym świadczy fakt, że dom jego w latach 1750-70 w Schönenbergu stał się punktem spotkań wybitnych osób. Przebywali tu Friedrich Gottlieb Klopstock, Christoph Martin Wieland, Ewald von Kleist, Johann Wolfgang von Goethe, Johann Heinrich Tischbein (1722-1789) i Wilhelm Heinse.
Dał się poznać także jako tłumacz literatury obcojęzycznej tłumacząc między innymi dzieła Johna Miltona i Homera. Jego tłumaczenie Miltona wywarło wpływ przynajmniej na Klopstocka, a poprzez zniemczenie angielskich ballad należy do wczesnego klasycyzmu.
Johann Jakob Bodmer wydawał także zapomniane rękopisy między innymi Codex Manesse zwany też Große Heidelberger Liederhandschrift (« Wielkim śpiewnikiem heidelberskim »), część Nibelungenlied (« Pieśń o Nibelungach ») i pisma Martina Opitza. Zaprezentował na nowo dawną lirykę i epikę „Proben der alten schwäbischen Poesie" ( Zürich 1748), sięgał również po stare pieśni dworskie „Sammlung von Minnesingern“ ( Zürich 1757/58). W ten sposób stworzył podstawy do powstania germanistyki w epoce romantyzmu i nie jest zadziwiające jeśli wielkim zrozumieniem darzyli go bracia Wilhelm Karl i Jacob Ludwig Karl Grimm oraz Johann Gottfried von Herder. Również dzięki tej działalności stał się jedną z wybitniejszych postaci XVIII – wiecznej Szwajcarii.
Jego dramaty nie mają już dzisiaj większego znaczenia, pomimo narodowego lub heroicznego charakteru ich tematyki i stały się tylko obrazami historycznymi i politycznymi dialogami.
Johannes von Müller określa Bodmera jako „ojca naszej (szwajcarskiej) literatury”.
Dzieła (wybór)
- Karl von Burgund. Ein Trauerspiel (wg Ajschylosa)
- Die Discourse der Mahlern, Zürich 1721-1723.
- Johann Miltons Verlust des Paradieses , Zürich 1732.
- Brief-Wechsel Von der Natur des Poetischen Geschmackes, Zürich 1736.
- Critische Abhandlung von dem Wunderbaren in der Poesie, Zürich 1740.
- Critische Betrachtungen und freye Untersuchungen zum Aufnehmen und zur Verbesserung der deutschen Schau-Bühne : Mit einer Zuschrift an die Frau Neuberin , Bern 1743.
- Critische Briefe, Zürich 1746.
- Proben der alten schwäbischen Poesie , Zürich 1748.
- Jacob und Joseph, Zürich 1751.
- Jacob und Rachel, Zürich 1752.
- Der Noah : In Zwölf Gesängen , Zürich 1752.
- Joseph und Zulika in zween Gesängen , Zürich 1753.
- Fabeln aus den Zeiten der Minnesinger, Zürich 1757.
- Gottsched : ein Trauerspiel in Versen oder der parodirte Cato , Zürich 1765.