Wilhelm von Bode

Arnold Wilhelm von Bode (tytuł szlachecki od 1914; ur. 10 grudnia 1845 w Calvörde (Saksonia-Anhalt); zm. 1 marca 1929 w Berlinie) – niemiecki historyk sztuki uważany za współtwórcę nowoczesnego muzealnictwa. W 1904 założył Kaiser-Friedrich-Museum (obecnie Muzeum im. Bodego, niem. Bode-Museum). Był autorem fundamentalnych prac dotyczących niemieckiego, niderlandzkiego i włoskiego malarstwa i rzeźby. Od 1889 do 1914 kierował zakładaniem miejskich zbiorów sztuki w Strasburgu, które uległy zniszczeniu podczas wojny niemiecko-francuskiej. (wyznanie ewangelickie)

Wilhelm von Bode 1920
Wilhelm von Bode (ok. 1920).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Wilhelm (1812–83), radca Wyższego Sądu Krajowego i poseł do Reichstagu.
  • Matka : Emilie z domu Rimpau (1820–94).
  • Ożenił się : 1) w 1882 z kuzynką Marie Rimpau, 2) w 1894 z Anną z domu von Gmelin.
  • Dzieci :3 córki.

Życiorys

Wilhelm von Bode ukończył gimnazjum w Brunszwiku, po czym od 1864 studiował prawoznawstwo w Getyndze i Berlinie. Już w 1867 zakończył studia prawnicze i zainteresował się historią sztuki. Podczas okresu pracy w Brunszwiku w latach 1867–69 uporządkował częściowo książęce zbiory dzieł sztuki. W tym czasie, podczas dłuższego urlopu, odbył podróże do holenderskich i belgijskich muzeów oraz zbiorów prywatnych, jak również do Włoch. Następnie studiował w Berlinie i Wiedniu historię sztuki i archeologię. Jako audytor był urlopowany i do śmierci pozostał oficjalnym „urlopowanym książęcym audytorem”. W 1870 doktoryzował się w Lipsku pismem Frans Hals und seine Schule (Frans Hals i jego szkoła). W 1872 został asystentem w Oddziale Rzeźby w królewskich muzeach w Berlinie. W następnym roku został dyrektorem Oddziału Rzeźby, w 1890 dyrektorem Galerii Malarstwa (Gemäldegalerie) , a w 1905 dyrektorem generalnym. W 1920 ustąpił z zajmowanych stanowisk, jednak prawie do śmierci kierował „komisarycznie” prowadzonymi wcześniej oddziałami.

Działalność Wilhelma von Bode w muzeach berlińskich podniosła je do rangi starszych galerii we Włoszech, Paryżu, Londynie i Sankt Petersburgu. Żaden inny muzealnik w Europie lub Ameryce nie miał takich osiągnięć jak on. Oddział Rzeźby został rozwinięty przez Bode prawie od zera. Najpierw zebrał dzieła włoskich malarzy, zwłaszcza z wczesnego renesansu (ok. 2000 sztuk, z tego jedna trzecia spłonęła w 1945 w berlińskim bunkrze). Oprócz tego stworzył kolekcję niemieckiej rzeźby z okresu średniowiecza, która pod względem wielkości i wartości jest najbardziej imponującą w Niemczech. Dzięki niemu Galeria Malarstwa wzbogaciła się, m.in. o obrazy Rembrandta i Rubensa, a wiele obrazów znanych malarzy pierwszy raz w niej się znalazło. Z wielkim trudem kupił najpiękniejsze dzieło Lucasa Cranacha (1472–1553) Die Ruhe auf der Flucht nach Ägypten (1504).

Wilhelm von Bode przyczynił się do zbudowania i rozbudowania licznych oddziałów muzealnych, m.in. muzeum miedziorytów i numizmatycznego, oddziału islamskiego i wschodnioazjatyckiego, zbiorów archeologicznych i egipskich. Służył także radą przy zakupach prywatnym kolekcjonerom i muzeom regionalnym. W 1906 zlecił wykonanie projektu budynku Muzem Niemieckiego (Deutsches Museum), jak również rozbudowę Zbiorów Antycznych (Antikensammlung) i Muzeum Zachodnioazjatyckiego (Vorderasiatisches Museum). Z jego inicjatywy powstał kompleks Museumszentrum Berlin-Dahlem dla dzisiejszego Muzeum Etnologicznego (Ethnologische Museum) i Muzeum Sztuki Azjatyckiej (Museum für Asiatische Kunst). W oddanym w 1904 Kaiser-Friedrich-Museum i w 1930 Muzeum Niemieckim rozwinął koncepcję, według której każde pomieszczenie powinno być wyposażone w obrazy, rzeźby, meble i oryginalne elementy architektury z jakiejś epoki, przez co zniósł rozdzielenie gatunków sztuki.

W trosce o zabezpieczenie środków na zakup nowych dzieł założył stowarzyszenie Kaiser Friedrich-Museums-Verein. W 1908 zorganizował zrzeszenie Deutscher Verein für Kunstwissenschaft zajmujące się publikowaniem pism o historii sztuki.

Pisma Wilhelma von Bode dotyczące malarstwa niderlandzkiego i rzeźby włoskiej były długi czas sztandarowymi dziełami historii sztuki. Ceniony był jako rzeczoznawca i brał udział w dyskusji „Dresdner Holbeinstreit” dotyczącej obrazu Madonna des Bürgermeisters Jacob Meyer zum Hasen (Darmstädter Madonna) Hansa Holbeina (1497–1543).

Wilhelm von Bode był od 1891 członkiem korespondencyjnym Bawarskiej Akademii Nauk w Monachium i od 1925 członkiem honorowym Pruskiej Akademii Nauk.

 

Dzieła (wybór)

  • Frans Hals und seine Schule. Ein Beitrag zu einer kritischen Behandlung der holländischen Malerei. Leipzig 1871.
  • Geschichte der deutschen Plastik. 1887.
  • Vorderasiatische Knüpfteppiche aus älterer Zeit. Leipzig 1901
  • Kunst und Kunstgewerbe am Ende des neunzehnten Jahrhunderts. Berlin 1901.
  • Florentiner Bildhauer der Renaissance. 1902.
  • Rembrandt und seine Zeitgenossen: Charakterbilder der grossen Meister der holländischen und vlämischen Malerschule im siebzehnten Jahrhundert. Leipzig 1907.
  • Die Werke der Familie della Robbia. Berlin 1914.
  • Die Meister der holländischen und flämischen Malerschulen. 1917.
  • Sandro Botticelli. Berlin 1922.
  • Die italienischen Bronzestatuetten der Renaissance. Berlin 1922.
  • Die italienische Plastik. Berlin 1922.
  • Fünfzig Jahre Museumsarbeit. Velhagen & Klasing, Bielefeld/Leipzig 1922.
  • Der Bildhauer Joseph Thorak. J.J. Otten, Berlin-Frohnau, 1929.
  • Mein Leben. 2 tomy, Berlin 1930.

Literatura

  • Adolph Goldschmidt: Zum 70. Geburtstag von W. von Bode. Berlin 1916.
  • Ludwig Justi: Bode, Arnold Wilhelm von w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 347. (online).

Linki