Ambrosius Blarer


Ambrosius Blarer von Giersberg (znany także jako: Ambros Blarer, Blaurer; ur. 4 kwietnia 1492 r. w Konstancji; zm. 6 grudnia 1564 r. w Winterthur) - niemiecki teolog, autor pieśni kościelnych i reformator. (wyznania katolickiego, później ewangelickiego)

H Hondius dÄ - Ambrosius Blarer (RB23-07)
Ambrosius Blarer.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Augustin (zm. 1504), kupiec i rajca miejski w Konstancji; matka Katharina Mässlin von Graneck; brat Thomas (1492-1567); siostra Margarethe (1493-1541), humanistycznie wykształcona, przyjaźniła się z Marcinem Bucerem (1491-1551), wspierała brata podczas wprowadzania Reformacji w Konstancji, pracowała w 1541 r. podczas dżumy w szpitalu, gdzie sama uległa zakażeniu i zmarła, otrzymała przydomek "diaconissa ecclesiae Constantiensis"; - ożenił się w Konstancji 19 sierpnia 1533 r. z Kathariną Ryf von Blidegg (byłą zakonnicą w klasztorze Münsterlingen); miał 4 dzieci, z których dzieciństwo przeżył tylko syn Gerwick.

Życiorys


Ambrosius Blarer studiował od 1505 r. na uniwersytecie w Tybindze, gdzie zaprzyjaźnił się z Filipem Melanchtonem (1497-1560). W 1510 r. wstąpił do klasztoru dominikanów w Alpirsbach w Schwarzwaldzie. W 1511 r. został w Tybindze bakalaureatem, w 1513 magistrem, a później nauczycielem teologii i filozofii w klasztorze (niem. Lesemeister) w Alpirsbach. Dzięki bratu Thomasowi, który studiował w Wittenberdze poznał pisma Marcina Lutra (1483-1546) i popadł w konflikt z opatem, co spowodowało, że w 1522 r. uciekł do Konstancji.

W 1525 r. powołany został na kaznodzieję w swoim rodzinnym mieście i razem z bratem oraz kuzynem Johannesem Zwickem (1496-1542) zaczął wprowadzać tam Reformację. Utrzymywał ścisłe kontakty z Ulrichem Zwingli (1484-1531), chociaż nie we wszystkim z nim się zgadzał. W 1528 r. razem z Ulrichem Zwingli, Janem Oekolampadem (1482-1531), Joachimem Vadianem (1484-1551), Marcinem Bucerem (1491-1551), Wolfgangiem Capito (1478-1541) i Konradem Samem (1483-1533) brał udział w rozmowach religijnych w Bernie. Starał się załagodzić spór między Zwinglim a Lutrem w kwestii Wieczerzy Pańskiej, co mu się nie udało. Popierał polityczne przymierze między Konstancją a Zurychem (chrześcijańskie prawo obywatela 1527, niem. Burgrecht), które oczywiście po pokonaniu Zurychu musiało zostać zerwane. Od 1528 r. reformował Memmingen, Ulm, Esslingen am Neckar, Lindau i Isny, a w międzyczasie wracał do Konstancji.

W 1534 r. wezwał go książę Ulryk Wirtemberski (1487-1550), aby razem z Erhardem Schnepfem (1495-1558) wprowadził Reformację w jego księstwie. Stuttgarcka formuła zgody (niem. Stuttgarter Konkordienformel) w kwestii Wieczerzy Pańskiej, którą przyjął 3 sierpnia 1534 r., była pierwszą próbą pojednania między dwoma reformacyjnymi kierunkami. Została ona jednak w dużej mierze odrzucona. 10 września 1537 r. przeforsował swoje radykalne stanowisko podczas tzw. "dnia bałwochwalstwa" (niem. Götzentag) w Urach w sprawie obrazów kościelnych, co doprowadziło do niszczenia wszelkich przedstawień Boga, Jezusa i świętych jako objaw bałwochwalstwa i niezgodne z nauką Starego Testamentu (np. Księga Liczb 25, 2-3; Księga Jozuego 24, 2-3, 19-24) i Nowego Testamentu (np. 1 Kor 8,4; Ga 4,8). Blarer był coraz bardziej zwalczany przez luteran z powodu odrzucenia Artykułów szmalkaldzkich (luty 1537), co w czerwcu 1538 r. spowodowało jego zwolnienie przez księcia, bez jakiegokolwiek materialnego zadośćuczynienia za jego wielką pracę. Podobnie skończyło się jego powołanie do Augsburga (1539), gdzie dosięgła go wrogość luteran. Blarer pozostał teraz w Konstancji i pracował przede wszystkim nad śpiewnikiem kościelnym, jak również organizacją szkolnictwa. Po zakończeniu wojny szmalkaldzkiej w wyniku jego działań Konstancja nie zawarła pokoju ze zwycięskim cesarzem Karolem V (1500-1558) i licząc na pomoc szwajcarską i francuską stawiała nadal opór. W wyniku przegranej utraciła statut wolnego miasta, nastąpił całkowity upadek protestantyzmu w mieście, a Blarer musiał je opuścić na zawsze 26 sierpnia 1548.

Powołanie Ambrosiusa Blarera do Berna zakończyło się niepowodzeniem z powodu kwestii Wieczerzy Pańskiej. W 1549 r. poszedł do Winterthur, od 1551 do 1559 r. był kaznodzieją w Biel, a jeszcze w 1563 r. pełnił urząd pastora w Leutmerken w kantonie Turgowia (niem. Thurgau).

Blarer prowadził korespondencję z Heinrichem Bullingerem (1504-1575), Janem Kalwinem (1509-1564) i Guillaumem Farelem (1489-1565). Posadę w Leutmerken złożył w wyniku nacisku katolickich miejscowości i zmarł w osamotnieniu 6 grudnia 1564 r. w Winterthur.

Ambrosius Blarer troszczył się o stworzenie instytucji polityczno-kościelnych i o kształtowanie nabożeństw. Zachowało się 25 jego pieśni kościelnych, z których pieśń »Wie's Gott gefallt, so gfallt's mir auch« uważana jest za najstarszą ewangelicką pieśń kościelną. Wywarł silny wpływ na górnoniemiecką i szwajcarską teologię i pobożność protestantyzmu.

Dzieła (wybór)


  • Warhafft Verantwortung Ambrosii Blaurer an aynen ersamen weysen Rat zu Costentz anzaygend warumb er auß dem Kloster gewichen und mit was Geding er sich widerumb hynein begeben wöl. 1523.
  • Jr gwalt ist veracht ir Kunst wirt verlacht ... 1524.
  • Ermanung an eyn Ersamen Rath der Stat Co[n]stantz, Evangelische warhayt handt zu haben. 1524.
  • Entschuldigung der Dienern des Evangeliums Christi zu Costentz uff die Luge so jnen nach gehaltner Disputation zu Baden zugelegt ist. 1526.
  • Handlung oder Acta gehaltner Disputation zů Bernn. 1528.
  • An die Fürsychtigen, Ersammen und Weysen Burgermaister unn Rhat der Christelichen Reychstatt Memmingen kurtz ainfältig aber warhafft und in Gottes wort gegründte Anzaygung Ambrosij Blaurer, das die Päpstisch Meß dem raynen glauben in Christum Jesum entgegen unnd deßhalb bey inen billich unleydenlichs irrthumbs verdacht unn angestelt seye. 1530.
  • Christenlicher abschid Ambrosij Blaurer geschriben an die kirchen Gottes zů Eßlingen vnd vor der selbigeu offenlich verlesen vff Sontag nach Petri vnnd Pauli im M.D.XXXij. 1532.
  • Christenlicher gantz trostlicher underricht, wie man sich z°u ainem säligen stärben beraiten sölle Mit ... außlegung, des Vatter unsers, ... 1545.

Literatura


  • Friedrich Wilhelm Bautz: BLARER (Blaurer) von Giersberg, Ambrosius. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975, s. 612-614.
  • Julius Hartmann: „Blarer, Ambrosius” Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 2, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 691-693 (online).
  • Otto Feger: Blarer von Giersberg, Ambrosius|. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 287.

Linki


  • Verena Baumer-Müller: „Blarer, Ambrosius” w: Historischen Lexikon der Schweiz (online).
  • Pisma Blarera i o nim, w: Deutsche Digitale Bibliothek.