Berchtold Haller
Berchtold Haller (ur. w 1492 r. w Aldingen/Wirtembergia; zm. 25 lutego 1536 r. w Bernie) - niemiecko-szwajcarski teolog ewangelicko-reformowany i reformator miasta Berno.
 |
| Berchtold Haller. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia ↑
Ojciec N.N., chłop; matka N.N.; - ożenił się w Bernie w sierpniu 1529 r. z Apollonią vom Graben (zm. 1574), przypuszczalnie była nieślubną córką przeora klasztoru Trub, Pierre'a du Terreaux; bezdzietny.
Życiorys ↑
Berchtold Haller uczył się w szkole w Rottweil oraz razem z Filipem Melanchtonem (1497-1560) i Simonem Grynaeusem (1493-1541) w Pforzheim. Następnie studiował teologię w Kolonii, gdzie w 1511 r. został bakalaureatem (baccalaureus artium).
W 1513 r. został w Bernie pomocnikiem w szkole łacińskiej, w 1520 r. kanonikiem i plebanem w katedrze. W 1521 r. odwiedził w Zurychu Ulricha Zwingli (1484-1531), który został jego przyjacielem i doradcą. Zachęcony przez Ulricha Zwingli rozpoczął głosić kazania w duchu Reformacji i zamiast wykładać Perykopy wykładał Ewangelię Mateusza.
W 1526 r. Haller brał udział w dysputach religijnych w Baden (Szwajcaria) i w 1528 r. razem z Franzem Kolbem (1465-1535) zredagował i bronił dziesięć tez podczas rozmów religijnych w Bernie. Jego zasługą jest powstanie 7 lutego 1528 r. edyktu berneńskiego, który zdecydował o wprowadzeniu Reformacji w mieście. Razem z Wolfgangiem Capito (1478-1541) napisał porządek kościelny dla Berna.
Podjęta przez niego w 1530 r. próba przeprowadzenia Reformacji w Solothurn nie powiodła się. Bronił praktyki berneńskie przed krytyką Jana Oekolampada (1482-1531), które nie pozwalały sądom duchownym skazywanie na wygnanie, lecz pozostawiały to sądom świeckim. Od 1532 r. był dziekanem berneńskiej kapituły, pomimo choroby niezmordowanie pracował jako kaznodzieja, wizytator, egzaminator, sędzia w sądzie duchownym (niem. Chorgericht) i organizator Kościoła ewangelicko-reformowanego w kantonie Berno. Po śmierci Ulricha Zwingli utrzymywał kontakt z jego następcą Heinrichem Bullingerem (1504-1575).
Berchtold Haller zmarł 25 lutego 1536 r. w Bernie.
Dzieła (wybór) ↑
- Radtschlag haltender || Disputation zů || Bernn.|| 1527.
- Handlung oder Acta gehaltner Disputation z°u Bernn in üchtland. 1528.
Literatura ↑
- Theodor Schott: Haller, Berchtold. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 10, Duncker & Humblot, Leipzig 1879, s. 427-429.
- Kurt Guggisberg: Haller, Berchtold. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 552.
- Friedrich Wilhelm Bautz: HALLER, Berchtold. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, s. 485-493.
Linki ↑
- Pisma Berchtolda Hallera i o nim w Katalog der Deutschen Nationalbibliothek.
- Rudolf Dellsperger: Haller, Berchtold w Historischen Lexikon der Schweiz.