Lazarus Bendavid

Lazarus Bendavid (ur. 18 października 1762 w Berlinie; zm. 28 marca 1832 tamże) - niemiecki matematyk, filozof i pedagog. (wyznania mojżeszowego)

Lazarus-Bendavid-PPN756272378-00000008
Lazarus Bendavid.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec David Lazarus; matka Chawa, córka berlińskiego fabrykanta Davida Hirscha; kawaler.

Życiorys

Lazarus Bendavid ukończył szkołę talmudyczną, po czym studiował matematykę i filozofię na uniwersytecie w Halle. Studia kontynuował w Getyndze, gdzie przez jakiś czas pracował jako nauczyciel domowy. W tym czasie poznał Georga Christopha Lichtenberga.

Po ukończeniu studiów wrócił do Berlina i usiłował uzyskać posadę w pruskiej służbie prawniczej, ale ze względu na wyznanie nie było to możliwe. Poznał tam też Salomona Majmona, którego wprowadził w zamożne żydowskie kręgi. Końcem 1791 r. udał się do Wiednia, gdzie prowadził początkowo wykłady w auli uniwersyteckiej, a potem w pałacu hrabiów Harrach, w których propagował filozofię Immanuela Kanta. Po sześciu latach wrócił do Berlina i wygłaszał publiczne wykłady oraz zaczął pracować jako pisarz. Przez kilka lat był redaktorem Spenersche Zeitung. W tym czasie nawiązał kontakt m.in. z Carlem Friedrichem Zelterem. Jego pismo Ueber den Ursprung unserer Erkenntniß (1802) zdobyło w 1801 r. pierwsze miejsce w konkursie Berlińskiej Akademii Nauk. Inne prace takie jak Versuch einer Rechtslehre (Berlin 1802) i dwa pisma estetyczne: Beiträge zur Kritik des Geschmacks (Wien 1797) i Versuch einer Geschmackslehre (Berlin 1798) są wprawdzie dzisiaj zupełnie zapomniane, ale w tamtym czasie miały szczególne znaczenie przez to, że w prosty sposób wyjaśniały prawdy, które z trudem były wówczas akceptowane.

W latach 1806-1826 Bendavid był dyrektorem żydowskiej szkoły Jüdische Freischule Berlin w Berlinie. Po reorganizacji szkoły zrezygnował z pełnionej funkcji i przeszedł na emeryturę. Dzięki cynizmowi, który reprezentował przez całe życie określany był mianem »nowoczesnego Dogenesa«.

Dzieła (wybór)

  • Versuch einer logischen Auseinandersetzung des mathematischen Unendlichen, 1789.
  • Etwas zur Charakteristik der Juden, 1793.
  • Versuch über das Vergnügen, 1794.
  • Versuch einer Geschmackslehre, 1799.
  • Über den Ursprung unserer Erkenntnis, 1801.
  • Selbstbiographie, 1806.
  • Zur Berechnung des jüdischen Kalenders, 1817.

Literatura

  • Ludwig Geiger: „Bendavid, Lazarus” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 2, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 318–320 (online).
  • Renate Heuer (Hrsg.): Lexikon deutsch-jüdischer Autoren. Tom 2, München : Saur 1993, s. 3–11.

Linki

Autor: Roman Penkała