Sebald Beham

Hans Sebald Beham (ur. w 1500 w Norymberdze; zm. 22 stycznia 1550 we Frankfurcie nad Menem) – niemiecki malarz, grafik, rytownik.

Sebald Beham – autoportret. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Brat: Barthel (1502–1540), rytownik i portrecista;
• Żona: 1) Anna, 2) od 16.10.1549 Elisabeth, córka szewca Matthesa Wolfa von Büdingena.

Życiorys i twórczość

Adam i Ewa. Miedzioryt, 1543. Źródło: Wikimedia Commons

Sebald Beham, jego brat Barthel oraz Jörg Pencz przyłączyli się w 1524 roku w Norymberdze do sekty skupiającej się wokół Andreasa Karlstadta i Thomasa Münzera. 12 stycznia 1525 roku Rada Miasta kazała aresztować „trzech bezbożnych malarzy”. Po przesłuchaniach i postępowaniu sądowym, które zakończyło się 26 stycznia, zostali wypędzeni z miasta. Sebald Beham i Jörg Pencz przebywali przypuszczalnie w Windsheim, po czym w listopadzie 1525 roku pozwolono im wrócić do Norymbergi.

W lecie 1528 roku, po ukazaniu się książki Sebalda Behama o proporcjach koni, doszło do nowego konfliktu z Radą Miasta z powodu oskarżenia o plagiat części dzieła o proporcjach Albrechta Dürera. Aby uniknąć ponownego aresztowania, uciekł z miasta do Ingolstadt, gdzie pracował jako ilustrator książek dla tamtejszego wydawcy. W lutym 1529 roku wrócił ponownie do Norymbergi. W czerwcu 1530 przebywał w Monachium, gdzie był świadkiem wizyty cesarza Karola V. W jednym z wykonanych tam rysunków uwiecznił manewry wojskowe zorganizowane z okazji wizyty cesarza. Później w Norymberdze wykonał na podstawie tego rysunku duży drzeworyt.

W 1531 roku Sebald Beham wstąpił na służbę kardynała Albrechta von Brandenburg w Aschaffenburgu i Moguncji, dla którego wykonał miniatury w dwóch modlitewnikach (obecnie w bibliotekach w Aschaffenburgu i Kassel) oraz pokrył w 1534 blat stołu malowidłami przedstawiającymi sceny z historii Dawida (obecnie w Luwrze w Paryżu). Od 1532 do 1533 wykonywał dużą ilość ilustracji dla wydawcy Christiana Egenolffa we Frankfurcie nad Menem, z którym współpracował do śmierci. Między 1530 a 1550 Sebald Beham stał się „podporą frankfurckiej ilustracji książkowej”. We Frankfurcie mieszkał od 1532 roku, po czym w 1535 przebywał ponownie w Monachium, gdzie wydawca A. Glockendon wydrukował według jego rysunku duży drzeworyt Dorfkirchweih (Konsekracja kościoła wiejskiego). 24 lipca 1535 roku Sebald Beham zrezygnował z praw obywatela Norymbergi i 14 października 1540 złożył przysięgę obywatelską we Frankfurcie nad Menem.

Chrystus i Samarytanka. Źródło: Wikimedia Commons

Sebald Beham wykonał największą ilość grafik od czasu Albrechta Dürera. W drzeworytach był jednym z najwybitniejszych dziedziców tradycji Albrechta Dürera. Tematykę jego prac stanowiły sceny biblijne, postacie z sag i historii, życie chłopów, które z zamiłowaniem przedstawiał oraz odbywające się w tym czasie polemiki religijno–polityczne. W latach 1520–30 jego pracom często towarzyszyły teksty Hansa Sachsa. W 1529 roku wykonał okrągły drzeworyt przedstawiający oblężenie Wiednia przez Turków. Liczba rycin Sebalda Behama wynosi około 270, w tym 18 akwafort, które - z wyjątkiem jednej z 1540 r. - wszystkie należą do wczesnego okresu twórczości artysty. Historyk sztuki Gustav Pauli udowodnił, poza dotąd znanymi do tej pory 288, że prawie 1100 drzeworytów należy do Sebalda Behama.

Kształt i technika wczesnych dzieł Sebalda Behama wskazuje na szkołę Albrechta Dürera. Często kopiował, a także dowolnie opracowywał też dzieła swojego nauczyciela. W pracach Sebalda Behama, zwłaszcza w pejzażach, widać wpływ mistrzów „szkoły naddunajskiej” Albrechta Altdorfera i Wolfa Hubera. Ostatnia rycina Sebalda Behama pochodzi z 1549 roku. Jako malarz, w przeciwieństwie do swojego brata, nie odgrywał większej roli.

Literatura

• Gustav Pauli, „Hans Sebald Beham ein kritisches Verzeichnis seiner Kupferstiche, Radierungen und Holzschnitte”, Straßburg 1911;
• Muchall-Viebroock, Thomas, "Beham, Sebald" w Neue Deutsche Biographie 2 (1955), s. 4-6; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118508326.html#ndbcontent
• Schmidt, Wilhelm, "Beham, Sebald" w Allgemeine Deutsche Biographie 2 (1875), s. 279-280; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118508326.html#adbcontent

Linki

• Grafiki Behama w zeno.org