Siegmund Jakob Baumgarten
Siegmund Jakob Baumgarten (ur. 14 marca 1706 roku w Ballenstädt, zm. 4 lipca 1757 roku w Halle) - niemiecki teolog luterański.
 |
| Siegmund Jakob Baumgarten. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Jakob Baumgarten (1668-1722), kaznodzieja garnizonowy w Berlinie; matka Rosine Elisabeth (ur. w 1690 roku), córka złotnika Joachima Sigismunda Wiedemanna i Anny Barbary Cubitz; bracia Nathanael Baumgarten(zm. w 1763 roku), duchowy doradca królowej i księżnej Prus, Alexander Gottlieb Baumgarten (1714-1762); - ożenił się 13.05.1734 roku z Henriette Elenore von Bomsdorf (ur. 16.0.4.1712), córką polsko-królewskiego i saksońsko-elektorskiego pułkownika Philippa Wilhelma von Bomsdorfa; mieli 5 dzieci.
Życiorys
Od szóstego roku życia Siegmunda Jakoba Baumgartena uczył prywatny nauczyciel. Uczęszczał do szkoły Franckesche Waisenhaus w Halle, w której ojciec był inspektorem. W Halle ukończył także gimnazjum i studiował na tamtejszym uniwersytecie teologię i języki orientalne (chaldejski, syryjski, arabski i etiopski) u Christiana Benedikta Michaelisa (1680-1764) i Heinricha Christiana Immanuela Frommanna.
W 1725 roku Siegmund Jakob Baumgarten został nauczycielem w Waisenhaus a w następnym roku inspektorem należącej do niej szkoły łacińskiej.
W 1728 roku otrzymał stanowisko kaznodziei w kościele Marktkirche Unser Lieben Frauen (Kościół Mariacki w Halle). W 17311 roku otrzymał tytuł magistra na uniwersytecie w Halle i od 1732 roku jako adiunkt prowadził wykłady z filozofii na wydziale teologicznym. Do jego uczniów należeli między innymi jego młodsi bracia Alexander Gottlieb i Nathanael. W 1734 roku2 został profesorem zwyczajnym teologii, ale nadal prowadził wykłady w starszych klasach Franckesche Stiftungen, gdzie jednym z jego uczniów był Johann August Nösselt (1734-1807).
W latach 1748/49 był prorektorem na uniwersytecie.
Znaczenie
Siegmund Jakob Baumgarten uważany jest za teologa okresu przejściowego między starym i nowym protestantyzmem, który łączył różne i po części sprzeczne trendy w teologii XVIII - wiecznej. Osobiście zawsze pozostał ortodoksyjnym luteraninem związanym z pietyzmem Halle. Wielu jemu współczesnych widziało w nim zwolennika filozofii Christiana Wolffa (1679-1754). Zastosował z rezerwą metody demonstracyjne Wolffa w etyce i dogmatyce teologicznej oraz w historyczno-krytycznej egzegezie przez co stał się prekursorem racjonalizmu. Jego wybitnym uczniem był Johann Salomo Semler (1725-91). Pod koniec jego działalności wysunęło się na pierwszy plan jego zainteresowanie historią. Voltaire widział w nim uwieńczenie niemieckich uczonych.
Dzieła (wybór)
- Dissertatio theologica de dictis Scripturae Sacrae probantibus. Halle 1735.
- Dissertatio theologico-moralis de gradibus peccatorum. Halle 1736.
- Disputatio prima de Scriptura Sacra. Halle 1739.
- Examen miraculi legionis fulminatricis contra Thomam Woolstonum. Halle 1740.
- Programmata cum appendice epistolarum. Halle 1740.
- Dissertatio theologica exhibens demonstrationem extra ecclesiam non dari salutem. Halle 1742.
- Theses theologicae elementa doctrinae sanctioris … complexae. Halle 1746.
- Nachrichten von einer hallischen Bibliothek (8 tomów). Halle 1748–1751.
- Abris einer Geschichte der Religionsparteien, oder gottesdienstlichen Geselschaften, und derselben Streitigkeiten so wol als Spaltungen, ausser und in der Christenheit. Halle 1755.
Literatura
- Schmidt, Martin, „Baumgarten, Sigmund Jakob“, in: Neue Deutsche Biographie tom 1 (1953), strona 660 [Onlinefassung]; URL: http://www.deutsche-biographie.de/pnd118653938.html
- Frank, G., „Baumgarten, Siegmund Jakob“, in: Allgemeine Deutsche Biographie tom 2 (1875), strona 161 [Onlinefassung]; URL: http://www.deutsche-biographie.de/pnd118653938.html?anchor=adb
Linki
Ostatni dostęp do linków w dniu 6 grudnia 2014 roku.
- Biografia w de.wikipedia.org.
- Artykuł Hansa Joachima Kertschera Mediatoren zwischen Pietismus und Aufklärung - Die Gebrüder Baumgarten, stadtgeschichtlicher Beitrag w Kulturfalter, wrzesień 2012.