Adolf Bastian

Adolf Bastian (ur. 26 czerwca 1826 w Bremie; zm. 2 lutego 1905 w Port of Spain (Trynidad i Tobago)) – niemiecki lekarz, etnolog i założyciel Berlińskiego Muzeum Etnologicznego. (wyznanie katolickie)

Adolf Bastian 1892 Benque & (...)Benque & btv1b10500763h (cropped)
Adolf Bastian, 1892.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Hermann Theodor Bassus (1796–1866), kupiec.
  • Matka : Auguste Christiane Friederike (1803–73), córka kupca Philippa Casimira Kraffta (1773–1836 z Offenbach i Louise Christiane Heintz (1776–1827).

Życiorys

Po studiach medycznych w Berlinie, Jenie i Würzburgu, gdzie w 1850 uzyskał tytuł doktora medycyny, Adolf Bastian wyruszył jako lekarz okrętowy do Australii, Peru, na Karaiby, Meksyku, Indii i Afryki. Do 1858 opłynął świat dookoła i po powrocie, w wieku 34 lat opublikował trzytomowe dzieło Der Mensch in der Geschichte (1860), które zapewniło mu renomę pierwszego etnologa niemieckiego. W czasie ośmiu podróży badawczych do Azji Wschodniej (1861–65), Afryki Wschodniej (1873), Ameryki Środkowej i Południowej (Chile, Peru, Ekwador, Kolumbia i Puerto Rico, 1875-76), Indii, Oceanii, Ameryki Północnej i Indii Zachodnich (1878-80), Azji Centralnej, Indii, Afryki Wschodniej (1889-91), Azji Południowej i Południowo-Wschodniej (1896-98), Azji Południowej (Cejlon, 1901-03), Indii Zachodnich (1903-05) zgromadził olbrzymi materiał do następnych publikacji.

W 1869 Adolf Bastian został docentem etnologii na uniwersytecie w Berlinie; w 1868 założył Berlińskie Muzeum Etnologiczne, w listopadzie 1869 razem z Rudolfem Virchowem (1821–1902) i Robertem Hartmannem (1831–1893) Berlińskie Towarzystwo Antropologiczne (Berliner Anthropologische Gesellschaft), z którego powstało Berlińskie Towarzystwo Antropologii, Etnologii i Prehistorii (Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte) oraz razem z Hartmannem czasopismo Zeitschrift für Ethnologie oraz 19 kwietnia 1873 Deutsche Gesellschaft zur Erforschung Äquatorial-Afrikas.

Dzięki podróżom we wszystkie strony świata dostarczył do Berlina obszerne zbiory etnograficzne. Liczne prace Adolfa Bastiana opierały się na następującej podstawowej zasadzie etnologicznej: etnologia jako nauka o kulturze ludzkiej odsłania prostą kulturową cechę, która jest taka sama we wszystkich formach cywilizacji (szczególnie wśród ludów pierwotnych), będąca wyrazem tego samego ducha wszystkich ludzi i osiągnięta tymi samymi obserwacjami i potrzebami. Ten elementarny stan ujął w pojęciu „myśli podstawowych” (Elementargedanken). Sformułował teorię konwergencji kulturowej, według której podobieństwo natury ludzkiej powoduje powstawanie podobnych wytworów kultury materialnej (np. łuki, łodzie) i cech kulturowych w różnych regionach świata.

Dzieła (wybór)

  • Ein Besuch in San Salvador, der Hauptstadt des Königreichs Kongo. Bremen 1859.
  • Der Mensch in der Geschichte. Zur Begründung einer Psychologischen Weltanschauung. Verlag von Otto Wigand, Leipzig 1860.
    • Tom 1: Die Psychologie als Naturwissenschaft
    • Tom 2: Psychologie und Mythologie.
    • Tom 3: Politische Psychologie.
  • Die Völker des östlichen Asien. 6 tomów, Jena 1866–1871.
  • Das Beständige in den Menschenrassen und die Spielweite ihrer Veränderlichkeit. Berlin 1868.
  • Beiträge zur vergleichenden Psychologie. Berlin 1868.
  • Sprachvergleichende Studien. Leipzig 1870.
  • Ethnologische Forschungen. 2 tomy, Jena 1871–1873.
  • Geographische und ethnologische Bilder. Jena 1873.
  • Die deutsche Expedition an die Loangoküste. 2 tomy, Jena 1874–1875.
  • Die Kulturländer des alten Amerika. 3 tomy, Berlin 1878–1889.
  • Die heilige Sage der Polynesier : Kosmogonie und Theogonie. Brockhaus, Leipzig 1881.
  • Der Völkergedanke im Aufbau einer Wissenschaft vom Menschen. Berlin 1881.
  • Die Vorgeschichte der Ethnologie. Berlin 1881.
  • Steinskulpturen aus Guatemala. Berlin 1882.
  • Der Buddhismus in seiner Psychologie. Berlin 1882.

Allgemeine Grundzüge der Ethnologie.

    Berlin 1884.
  • Religionsphilosophische Probleme auf dem Forschungsfelde buddhistischer Psychologie und der vergleichenden Mythologie. Berlin 1884.
  • Wie das Volk denkt. Berlin 1892.
  • Kontroversen in der Ethnologie. Berlin 1893−1894.
  • Zur Mythologie und Psychologie der Nigritier in Guinea. Berlin 1894.
  • Die Probleme humanistischer Fragestellungen und deren Beantwortungsweise unter den Zeichen der Zeit. Berlin 1901.
  • Der Menschheitsgedanke durch Raum und Zeit. 2 tomy, Berlin 1901.

Literatura

  • Hans Plischke: Bastian, Adolf w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 626. (online).

Linki

Autor: Roman Penkała