Paul Barsch

Paul Barsch (pseudonim Fritz Hartwig; ur. 16 marca 1860 r. w Niederhermsdorf (obecnie Jasienica Dolna koło Nysy na Dolnym Śląsku); zm. 3 sierpnia 1931 r. w Schieferstein (obecnie Przemiłów w gminie Sobótka na Dolnym Śląsku)) - niemieckojęzyczny śląski poeta, eseista i pisarz.

Paul Barsch, „Oberschlesien im Bild”, nr 35/1931, fot. Max Glauer. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec August Barsch (zm. 1875), stolarz; matka Anna Barsch; - ożenił się 1) w 1886 r. z Hedwig Wigger (1852–1918), 2) w 1920 r. z poetką Marie Muthreich (1884-1961); z pierwszego małżeństwa miał córkę Julię (1886–1923).

Życiorys

Paul Barsch uczęszczał nieregularnie do szkoły wiejskiej w sumie przez dwa lata, co spowodowane było jego chorobą. Mimo wszystko należał do nielicznych mieszkańców, którzy nauczyli się pisać i czytać oraz wcześnie zapoznał się z poezją Fryderyka Schillera (1759-1805). Po śmierci ojca uczył się od 1875 r. za stolarza i dwa lata później jako czeladnik udał się na dalszą naukę zawodu do Goldenbergu (obecnie Złotoryja), gdzie udało mu się zainteresować redaktora czasopisma swoją liryką i tam został opublikowany jego pierwszy wiersz. Następnie jego wędrówka czeladnicza prowadziła nad Mozelę i Ren, do Belgii, Luksemburga, Lotaryngii, przewędrował Austrię, Alzację i Szwajcarię. W Stuttgarcie odwiedził Karla von Geroka (1815-1890). W konkursie ogłoszonym przez grupę literacką Breslauer Dichterschule otrzymał nagrodę w wysokości 60 marek za wiersz »Agnes« i został zaproszony przez Theobalda Nöthiga (1841-1900) na odczyt autorski do Wrocławia, gdzie we wrześniu 1881 r. wstąpił do Breslauer Dichterschule.

Przez kilka lat Paul Barsch pracował we wrocławskiej fabryce maszyn, do momentu aż obciął sobie palce w prawej dłoni i został inwalidą. Ponownie rozpoczął wędrówkę. Przez pewien czas przebywał w Reichenbachu (obecnie Dzierżoniów) u poety piszącego w niemieckim dialekcie śląskim Maxa Heinzela (1833-1898) i Augusta Kruhla, po czym ponownie pracował jako stolarz w Hirschbergu (obecnie Jelenia Góra). Kruhl odkrył zdolności dziennikarskie Barscha i umożliwił mu publikację reportaży sądowych we wrocławskiej gazecie.

W 1884 r. został redaktorem dodatku literackiego w czasopiśmie Breslauer Gerichts-Zeitung, gdzie pracował przez 17 lat, a od 1897 był redaktorem naczelnym. Ponadto prowadził w latach 1889-1893 miesięcznik Monatsblätter grupy literackiej Breslauer Dichterschule i publikował na jego łamach pierwsze utwory m.in. Rainera Marii Rilke (1875-1926), Stefana Zweiga (1881-1942) i Karla Krausa (1874-1936). Później promował także Armina Theophila Wegnera (1886-1978) i Maxa Herrmanna-Neiße (1886-1941). W 1901 r. miesięczni Monatsblätter zmienił nazwę na Der Osten, a Barsch od 1 stycznia 1904 r. ponownie objął jego redagowanie.

Do jego przyjaciół związanych z otoczeniem Breslauer Dichterschule należeli m.in.: Hermann Stehr (1864-1940), Carl Hauptmann (1858-1921), Johannes Reinelt (1858-1906), Arthur Silbergleit (1881-1943), Walter Meckauer (1889-1966).

W 1901 r. Paul Barsch odbył podróż z katolickim pisarzem ludowym Paulem Kellerem (1873-1932) z Genui na Bliski Wschód, do Algierii i Tunezji, a w drodze powrotnej przez Włochy zostali przyjęci w Watykanie przez papieża Piusa X (1835-1914).

Od 1 kwietnia 1901 r. Barsch żył jako wolny pisarz. W roku 1900 zamieszkał razem z rodziną w Grüneiche (obecnie dzielnica Wrocławia, Dąbie). Od 1905 r. mieszkał ponownie we Wrocławiu. W Przemiłowie zbudował dom, w którym często przebywali jego przyjaciele. W czasie II wojny światowej znalazł w tym domu schronienie prześladowany przez nazistów Paul Löbe (1875-1967) i został tu 13 sierpnia aresztowany po zamachu na Hitlera 20 lipca 1944 roku.

Głównym dziełem Barscha jest powieść »Von Einem, der auszog« (1905), która przedstawia jego losy w opowiadaniu śląskiego wędrującego czeladnika Juliusa Kattnera. Cała samoironia naturalistycznego przedstawienia nędzy gościńców i schronisk dla bezdomnych zyskała autorowi miano "śląskiego Maksima Gorkiego". Poza tym książka jest ważnym źródłem języka zdeklasowanych warstw niższych społeczeństwa, żargonu.

Dla historyka literatury Arno Lubos  Barsch jest "aż do dzisiejszego dnia jednym z najwyżej cenionych śląskich pisarzy" o czym pisze w książce »Geschichte der Literatur Schlesiens.« (Historia literatury Śląska, tom 2, 1967, s.123). Muzykę do jego wierszy skomponowali Othmar Schoeck (1886-1957) i Paul Graener (1872-1944).

Dzieła (wybór)

• Über der Scholle. 1904.
• Der selbständige Betrieb eines Erwerbsgeschäfts durch eine Ehefrau nach neuem Recht. 1905.
• Von einem, der auszog : ein Seelen- und Wanderjahr auf der Landstrasse ; Roman. 2 tomy, 1905.
• Brause du Freiheitssang! : Ein Gedenkbuch zur Jahrhundertfeier der Freiheitskriege. 1913.
• Paul Barsch erzählt aus seiner Kindheit und Jugend. 1933.

Literatura

• Marie Muthreich: Freund unter Freunden. Geschrieben an Paul Barsch. Selbstverlag, Neuenrade 1955.

Linki

• Biografia Barsch w de.wikipedia.org.