Hugo Ball

Hugo Ball (ur. 22 lutego 1886 w Pirmasens (Nadrenia-Palatynat); zm. 14 września 1927 w Gentilino, w Szwajcarii) – niemiecki pisarz, współtwórca zuryskiego ruchu dadaistycznego i pionier poezji fonetycznej (dźwiękowej). (wyznanie katolickie)

Hugo ball
Hugo Ball.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Karl Ball (1849–1929), fabrykant, producent obuwia
  • Matka : Josefine z domu Ackerer (1855–1923)
  • Babcia ze strony ojca : Johanna Otto (wyznanie ewangelickie)
  • Ożenił się : w Bernie 21 lutego 1920 z Emmy Henningsings z domu Cordsen (1885–1948)

Życiorys

Hugo Ball uczył się od 1895 do 1901 r. w sześcioklasowym progimnazjum w Pirmasens, po czym rozpoczął naukę u handlarza skórami, którą musiał przerwać z powodów zdrowotnych. W Herzog-Wolfgang-Gymnasium w Zweibrücken zdał maturę i w październiku 1906 r. rozpoczął studiowanie germanistyki, historii i filozofii w Monachium. W 1907 r. kontynuował studia przez dwa semestry w Heidelbergu. W 1908 r. immatrykulował na uniwersytet w Monachium, w 1909/10 ponownie dwa semestry spędził w Heidelbergu, po czym wiosną 1910 r. przerwał studia, co spowodowało konflikt z rodziną.

W 1910 r. zamieszkał w Berlinie, gdzie wstąpił do szkoły aktorskiej Maxa Reinhardta (1873–1943). W tym samym roku opublikował tragikomedię Die Nase des Michelangelo (Nos Michała Anioła). W latach 1911–1912 pracował jako dramaturg w teatrze w Plauen, a w latach 1912–1914 w Monachium w teatrze Münchner Kammerspiele. W Monachium poznał m.in. Richarda Hülsenbecka (1892–1974), Franka Wedekinda (1864–1918) i Emmy Hennings. Końcem 1912 r. rozpoczął pracę nad Der Henker von Brescia (Kat z Brescia). Jednak w 1913 r. teatr Münchner Kammerspiele ponownie przeżywał kryzys i po zmianie dyrekcji Ball stracił wpływ na program teatralny.

Ball zaczął publikować w różnych czasopismach (Revolution, Die Neue Kunst, Die Aktion, Jugend i Phöbus (od 1914). W 1914 r. ukazywały się często jego wiersze w czasopiśmie Die Aktion. Projektowany razem z Wassilym Kandinskym (1866–1944) almanach jako dodatek do Der Blaue Reiter zniweczył wybuch I wojny światowej.

Hugo Ball Cabaret Voltaire
Hugo Ball podczas przedstawienia Cabaret Voltaire, 1916.
Źródło: Wikimedia Commons

Będąc z krwi i kości pacyfistą nie brał udziału w wojnie, a o jej okropnościach dowiedział się podczas rozmów z rannym przyjacielem w Lunéville (Francja). W maju 1915 r. emigrował z Emmy Hennings do Szwajcarii. W Zurychu razem z nią założył 5 lutego 1916 r. Cabaret Voltaire, którego członkami byli Hans Arp (1887–1966), Richard Huelsenbeck, Marcel Janco (1895–1984), Tristan Tzara (1896–1963), Sophie Taeuber (1889–1943) i Suzanne Perrottet (1889–1983). Tutaj prezentował swoją poezję fonetyczną (Gadji beri bimba), jako protest przeciw szaleństwu wojny i upadkowi kulturalnemu Europy. Kabaret ten stał się zalążkiem dadaizmu, od którego później odszedł. W Zurychu poznał Friedricha Glausera (1896–1938), który również brał udział w dwóch przedstawieniach kabaretu.

Od 1917 do 1919 r. Ball był współpracownikiem, a później kierownikiem gazety Die Freie Zeitung, dla której pisał komentarze polityczne, często pod wpływem pism Michaiła Aleksandrowicza Bakunina (1814–1876). Po bankructwie wydawnictwa przestał interesować się polityką. W 1919 r. ukazało się jego główne dzieło Zur Kritik der deutschen Intelligenz (Krytyka niemieckiej inteligencji), będące krytycznym rozrachunkiem m.in. z protestantyzmem i pruskością. Od 1920 r. zaczął zajmować się pismami dawnych mistyków, zwrócił się ku ortodoksyjnemu katolicyzmowi i zaczął pisać o teologii katolickiej dla katolickiego czasopisma Hochland. W 1923 r. opublikował książkę Das Byzantinische Christentum (Chrześcijaństwo bizantyjskie), która wykazuje wpływy mistycyzmu. W następnym roku wydał pismo polemiczne Folgen der Reformation (Następstwa Reformacji).

Po ślubie z Emmy Hennings zamieszkał w wiosce Agnuzzo pod Montagnola. Od jesieni 1924 do wiosny 1926 r. przebywał w Rzymie i koło Salerno. W 1926 r. przeprowadził się do Casa Schori w Sorengo. W tym czasie zaprzyjaźnił się z Hermannem Hesse (1877–1962), którego napisał biografię Hermann Hesse. Sein Leben und sein Werk (1927, Hermann Hesse – Życie i twórczość).

Hugo Ball zmarł 14 września 1927 na raka żołądka i został pochowany na cmentarzu San Abbondio w Gentilino koło Lugano.

Dzieła (wybór)

  • Die Nase des Michelangelo (Nos Michała Anioła), 1911.
  • Flametti oder Vom Dandysmus der Armen (Flametti albo o dandyzmie ubogich), 1918.
  • Zur Kritik der deutschen Intelligenz (Krytyka niemieckiej inteligencji), 1919.
  • Byzantinisches Christentum (Chrześcijaństwo bizantyńskie), 1923.
  • Die Folgen der Reformation (Następstwa Reformacji), 1924.
  • Hermann Hesse. Sein Leben und sein Werk (Hermann Hesse – Życie i twórczość), 1927.
  • Die Flucht aus der Zeit (Aphorismen) (Ucieczka z czasu – aforyzmy), 1927.
  • Die Kulisse / Das Wort und das Bild (Kulisy – słowo i obraz), 1946.

Literatura

  • Eugen Egger: Hugo Ball, 1951.
  • Hugo Ball Almanach. Hg. von der Stadt Pirmasens. Folge 1-30. Pirmasens, 1977–2006.
  • Ruth Schaumann: Ball, Hugo w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 559 f. (online).

Linki

Nowości

Popularne artykuły

Tematy pokrewne