August Kiss

August Karl Eduar Kiss (inna pisownia nazwiska Kiß; ur. 11 października 1802 w Paprocanach (obecnie dzielnica Tychów) na Górnym Śląsku; zm. 24 marca 1865 w Berlinie) – niemiecki rzeźbiarz.

August Kiss (autor Adolf Neumann 1865). Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys i twórczość

August Kiss urodził się 11 października 1802 roku jako syn zarządcy Huty Paprockiej Augusta Kißa. Początkowo rzeźbiarstwa uczył się w Brzegu i Nysie, a od 1822 roku w Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie i warsztatach takich rzeźbiarzy jak Christian Daniel Rauch (1777–1857) i Friedrich Tieck (1776–1851). Jako uczeń wykonał w latach 1836–37 między innymi według projektu Karla Schinkela (1781–1841) relief na tympanonie kościoła Mikołaja (Nikolaikirche) w Poczdamie. W 1830 roku Peter Beuth (1781–1853) powołał go do Instytutu Rzemiosła (Gewerbe-Instytut), gdzie uczył cyzelowania i sporządzania modeli odlewniczych.

Amazonka na koniu walcząca z panterą (przed Starym Muzeum w Berlinie). Źródło: Wikimedia Commons

W latach 1837–42 powstała jego praca mistrzowska Amazonka na koniu walcząca z panterą. Według rysunków Franza Krügera (1797–1857) wykonał w 1840 reliefy Polowanie na lisa, Koniec polowania i Powrót do domu z polowania, które znajdują się w Galerii Narodowej w Belinie. W 1847 roku odsłonięto we Wrocławiu wymodelowaną przez niego a odlana w brązie przez Klagemanna statuę Fryderyka Wielkiego na koniu (zniszczona po 1945 roku). W 1851 roku zaprezentował na Wystawie Światowej w Londynie brązowiony odlew cynkowy, który przyniósł mu wielkie uznanie i popularność, czego efektem były liczne zamówienia. Sporządził w brązie rzeźby Fryderyka Wilhelma III dla Poczdamu (1851), Królewca (1853) i Wrocławia (1861). Z zamiłowaniem wykonywał kolosalne grupy z brązu, do których należy praca Święty Michał pokonujący smoka ustawiona w Bebelsbergu, a będąca prezentem Fryderyka Wilhelma IV dla brata, późniejszego cesarza Wilhelma I, przypominająca o stłumionym przez niego powstaniu w Badenii w 1948 roku. Podobny motyw wykorzystał w rzeźbie Święty Jerzy zwyciężający smoka wzniesionej w 1865 na dziedzińcu zamku w Berlinie. Dla Dessau wykonał w 1853 roku pomnik księcia Leopolda I von Anhalt-Dessau.

Święty Jerzy zwyciężający smoka (obecnie w berlińskiej dzielnicy Nikolaiviertel). Źródło: Wikimedia Commons

Do nielicznych prac wykonanych w marmurze należą pomnik grobowy dla hrabiny Luary Henckel von Donnersmarck, który wzorowany był na pomniku Raucha królowej Luizy Pruskiej oraz grupa Wiara, miłość, nadzieja, która po śmierci rzeźbiarza 24 marca 1865 roku ukończona została w 1869 w atelier Gustava Blaesera (1813–1874) i przekazana przez wdowę po artyście Galerii Narodowej w Berlinie.

Pomnik poświęcony Prusom (na Starym Cmentarzu w Karlsruhe). Źródło: Wikimedia Commons

Dzieła (wybór)

• 1837–1841: Amazonka na koniu walcząca z panterą przed Starym Muzeum, Berlin,
• 1830–1850: ozdobienie tympanonu kościoła Mikołaja (Nikolaikirche) w Poczdamie,
• 1836–1837: cynkowy odlew reliefu na ołtarzu w kościele św. Mikołaja (według projektu Schinkela), Poczdam,
• po 1841: grobowiec Karla Friedricha Schinkela, Friedhof der Dorotheenstädtischen und Friedrichswerderschen Gemeinden, Berlin,
• 1851: posąg króla Fryderyka Wilhelma III w Poczdamie na Wilhelmplatz, po 1945 zburzony,
• 1853: posąg króla Fryderyka Wilhelma III na koniu w Królewcu, po 1945 zburzony,
• 1853: posąg księcia Leopolda I von Anhalt-Dessau, Dessau,
• 1851–1856: statuła Archanioła Michała, St. Michaels-Kirche, Berlin,
• ok. 1856: pozłacana statua Archanioła Michała, duża kopuła zamku w Schwerinie,
• 1854–1861: posąg Christiana Petera Wilhelma Beutha, plac przed Akademią Architektury, Berlin
• 1865: święty Jerzy zwyciężający smoka,od 1987 w Nikolaiviertel w Berlinie
• 1861: pomnik króla Fryderyka Wilhelma III na koniu we Wrocławiu, po 1945 zburzony,
• 1862: cynkowy odlew reliefu Sztuka instruuje przemysł i rzemiosło artystyczne, zachodni tympanon Nowego Muzeum w Berlinie,
• grobowiec dla Laury von Donnersmarck w mausoleum w Wolfsberg/Kärnten,
• 1865–1869: Wiara, miłość, nadzieja (dokończony przez Gustav Blaeser), Galeria Narodowa w Berlinie.