Anna Louisa Karsch

Anna Louisa Karsch (urodzona jako Dürbach, zwana "die Karschin"; ur. 1 grudnia 1722 r. w Hammer, obecnie Przetocznica w gminie Skąpe na Dolnym Śląsku; zm. 12 października 1791 r. w Berlinie) - niemiecka poetka. (wyznania luterańskiego)

Anna Louisa Karsch. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Christian Dürbach (zm. 1728), karczmarz i browarnik; matka N. N. Kuchel; - poślubiła 1) w Schwiebus ( obecnie Świebodzin) w 1738 r. (rozwód w 1749) tkacza sukna N. N. Hirsekorna, 2) w polskim mieście Wschowa w 1749 krawca N. N. Karscha; z pierwszego małżeństwa miała 3 synów, a z drugiego 4 dzieci m.in. Caroline (1754-1802,), poetka; wnuczka Wilhelmine von Chézy (1783-1856), poetka i publicystka.

Życiorys

Po wczesnej śmierci ojca Anna Louisa Karsch wychowywała się od 1728 do 1732 r. w domu stryjecznego dziadka w Tirschtiegel (obecbie Trzciel w woj. lubuskim). U niego nauczyła się pisać i czytać. Po powrocie do matki pracowała jako służąca i pasterka. Mając 16 lat wyszła za mąż i zaczęła pisać pierwsze wiersze. Po 11 latach na jej życzenie małżeństwo zostało rozwiązane. Bez środków do życia, wkrótce poślubiła krawca Karscha, który był pijakiem. Dzięki jej wierszom okolicznościowym rodzina miała dodatkowe, skromne środki na utrzymanie. W tym czasie jej lekturami były pisma Christiana Fürchtegotta Gellerta (1715-1769), Owena Günthera (1532-1615), Albrechta von Hallera (1708-1777) i Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724-1803).

W Glogau (obecnie Głogów), gdzie rodzina przeprowadziła się w 1755 r., uzyskała lokalną sławę dzięki wierszom na cześć króla pruskiego Fryderyka Wielkiego (1712-1786). Dzięki temu poznała oficerów i rodziny szlacheckie, którzy postarali się, że jej mąż został wciągnięty do wojska.

Jej mecenas, Rudolf Gotthard von Kottwitz zabrał ją w 1761 r. do Berlina, gdzie jako naturalny talent poetycki podziwiana była m.in. przez Karla Wilhelma Ramlera (1725-1798), Gottholda Ephraima Lessinga (1729-1781), Johanna Georga Sulzera (1720-1779), Mosesa Mendelssohna (1729-1786) i Johanna Wilhelma Ludwiga Gleima (1719-1803). Dzięki lekturze antycznych autorów, które czytała w tłumaczeniu, rozszerzyła swoje horyzonty edukacyjne.

Gleim zaproponował jej roczny pobyt (jesień 1761-jesień 1762) w Halberstadt i Magdeburg. W Magdeburgu uzyskała kontakt z pruskim dworem królewskim. Uniwersytet w Helmstedt mianował ją honorowym członkiem Towarzystwa Naukowego.

Po tym jak jej miłość do Gleima nie został odwzajemniona, wróciła do Berlina, gdzie ponownie żyła w biednych warunkach. Obietnica zapewnienia jej środków na życie, którą dał jej król Fryderyk Wielki podczas audiencji 11 sierpnia 1763 r., nie została dotrzymana. Darmowe posiłki i skromna renta z małego majątku jaki posiadała, dzięki temu, że Gleim opublikował jej zbiór wierszy »Auserlesenen Gedichte« (1764), zapewniły jej skromny byt. W 1789 r. odwiedził ją Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), z którym później prowadziła korespondencję. Dopiero w 1789 r. Fryderyk Wielki kazał zbudować dla niej mały dom w Berlinie. Ostatnie lata życia spędziła w znośnych warunkach.

Anna Louisa Karsch zmarła w Berlinie 12 października 1791 r, a jej grób znajduje się przy kościele Sophienkirche w Berlin-Mitte. Na grobie znajduje się napis: »Kennst Du, Wandrer, sie nicht / So gehe und lerne sie kennen« (pol. Nie znasz jej wędrowcze, więc idź i poznaj ją).

Jej liczne wiersze są bardzo różnej jakości. Podziwiana była ich naturalność, obrazowość i bogactwo pomysłów, a wytykano im zaniedbanie metryki, rym i metaforykę. Zarabianie przez nią pieniędzy dzięki poezji doprowadziło do osłabienia jej zdolności krytycznych. Gleim nazwał ją "niemiecką Safoną", przez co uwikłał się w spór o poezji natury, która przez ludzi oświecenia i autorów Sturm und Drang różnie była oceniana. Jej pochodzenie i wykształcenie, jak również skromne życie w Berlinie nie pozwoliły na harmonijny rozwój jej talentu.

Dzieła (wybór)

• Auserlesene Gedichte von Anna Louisa Karschin. 1764.
• Gedichte von Anna Louisa Karschin geb. Dürbach. Nach der Dichterin Tode nebst ihrem Lebenslauff herausgegeben von ihrer Tochter C. L. v. Klenke geb. Karschin. 1792.
• Leben der A. L. Karschin, geb. Dürbach. autobiografia, 1762.

Literatura

• Hermann Palm: Karsch, Anna Louisa. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 15, Duncker & Humblot, Leipzig 1882, s. 421 (online).
• Gerhard Hay: Karsch, Anna Louisa, geborene Dürbach. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 11, Duncker & Humblot, Berlin 1977, ISBN 3-428-00192-3, s. 299 (online).

Linki

• Biografia i dzieła w Zeno.org.
• Anna Louisa Karsch(in) w Literatur bei Ceyx (online).