Karl Aner
Karl August Aner (ur. 11 kwietnia 1879 r. w Greizu (Turyngia); zm. 8 czerwca 1933 r. w Kilonii) - niemiecki teolog ewangelicki i historyk Kościoła.
Życiorys
Karl Aner wyrastał w Greizu i Schleiz. Studiował teologię i filozofię na uniwersytetach w Lipsku i Greifswaldzie. W 1900 r. w Lipsku zdał pierwszy egzamin teologiczny. Po krótkiej działalności jako nauczyciel był od 1901 r. pomocniczym duchownym w Gerze. Drugi egzamin teologiczny zdał w 1902 r. i został ordynowany. W 1905 r. zdał egzamin dla nauczycieli szkół wyższych. Od 1906 r. uczył w Essen języka hebrajskiego, niemieckiego, łacińskiego i religii. W 1909 r.otrzymał tytuł doktora filozofii na uniwersytecie w Bonn.
W 1912 r. opublikował biografię Christopha Friedricha Nicolaii (1733-1811). Na początku 1912 r. przyjął posadę pastora w Berlinie-Charlottenburgu, którą piastował do 1930 roku. Pomimo wspierania przez Adolfa von Harnacka (1851-1930), u którego w 1916 r. doktoryzował się z zakresu teologii pracą »Sozianismus und Aufklärung« (pol. Socianizm a oświecenie), nie udało mu się nawiązać ścisłej współpracy z konserwatywnym berlińskim fakultetem teologicznym. Przyczynił się do tego z pewnością fakt, że Karl Aner, który przychylnie powitał wojnę w kazaniach i pismach z 1914/1915, stał się w miarę przebiegu walk pacyfistą i publicystycznie zwrócił się przeciw staroniemieckim postawom. W 1916 r. wstąpił do Niemieckiego Stowarzyszenia Obrońców Pokoju (niem. Deutsche Friedensgesellschaft). W opublikowanej w 1917 r. książce »Das Luthervolk ein Gang durch die Geschichte seiner Frömmigkeit« (pol. Lud Lutra, droga przez historię jego pobożności) określił wojnę jako »katastrofalny wybuch bezbożnego poglądu«.
W latach 1917-1922 Karl Aner angażował się politycznie, ale kontynuował swoje studia na uniwersytecie w Berlinie. W 1919 r. był współzałożycielem Związku Nowego Kościoła (niem. Bundes Neue Kirche), który jeszcze w tym samym roku połączył się z Związkiem Socjalistycznych Przyjaciół Kościoła (niem. Bund sozialistischer Kirchenfreunde) i Związkiem Religijnych Socjalistów (niem. Bund religiöser Sozialisten). W 1923 r. dzięki poparciu Friedricha Loofsa (1858-1928) habilitował się na uniwersytecie w Halle (Saale) pracą o teologii w okresie oświecenia. Chociaż nie udało mu się otrzymać posady pastora w pobliżu Halle, to uczył tam od 1924 r. teologii historycznej.
Od semestru zimowego 1928/29 prowadził w Halle katedrę historii Kościoła ze szczególnym uwzględnieniem prowincji Saksonii. W 1929 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1930 r. powołał go uniwersytet w Kilonii jako profesor zwyczajny historii Kościoła.
W swojej pracy naukowej Karl Aner zajmował się teologią okresu oświecenia. Głównym jego dziełem w tym zakresie jest »Die Theologie der Lessingzeit« (1929).
Dzieła (wybór)
- Gottfried Ploucquets Leben und Lehren. 1909.
- Goethes Religiosität. 1910.
- Der Aufklärer Friedrich Nicolai. 1912.
- Kriegsbilder aus der Bibel. 1914.
- Das Luthervolk : ein Gang durch die Geschichte seiner Frömmigkeit. 1917.
- Hammer oder Kreuz? : Eine Abwehr alldeutscher Denkart im Namen d. deutschen Christentums. 1917.
- Das Vaterunser in der Geschichte der evangelischen Frömmigkeit. 1924.
- Kirchengeschichte 4 tomy, 1928-1931.
- Goethes religiöses Vermächtnis. 1932.
Literatura
- Matthias Wolfes: ANER, Karl August. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom XVIII (2001), s. 70-87.