Aloys Hirt

Aloys Hirt (ur. 27 czerwca 1759 w Behla, obecnie część miasta Hüfingen; zm. 29 czerwca 1837 w Berlinie) – niemiecki archeolog i historyk sztuki.

 Aloys Hirt
Aloys Hirt.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Franz (zm. 1797), z Pfohren, rolnik i wójt w Behla;
  • Matka: Elisabeth Höfler z Behla; kawaler.

Życiorys

Pomimo chłopskiego pochodzenia Aloys Hirt uczęszczał do gimnazjum benedyktynów w Villingen. Po śmierci ukochanej wstąpił na krótki czas do klasztoru. Od 1778 roku studiował filozofię w Nancy, gdzie zetknął się z pismami Voltaire'a i J. J. Rousseau. W 1779 r. przez pewien czas studiował prawo we Fryburgu Bryzgowijskim, a następnie w latach 1779–82 nauki polityczne w Wiedniu. Pisma Antona Raphaela Mengsa, Lessinga („Laokoon“) i Winckelmanna ukształtowały jego poglądy estetyczne. W 1782 r. odbył podróż do Włoch, w czasie której odwiedził Wenecję, Florencję, Rzym. Od 1785 r. działał w Rzymie jako „cicerone” i był uważany za kompetentnego antykwariusza. Po Włoszech oprowadzał między innymi Johanna Wolfganga von Goethego, Johanna Gottfrieda Herdera i księżną Annę Amalię.

Poglądy Hirta wywoływały jednak żywe dyskusje wśród znawców i podróżnych, których oprowadzał (Goethe Italienische Reise, listopad 1787), ponieważ starał się zrozumieć starożytną architekturę nie tylko estetycznie, ale i technicznie, a rzeźbę i problem piękna wyjaśnić z ekspresyjnego punktu widzenia. Dla Schillera, który prace Hirta publikował w miesięczniku „Die Horen“, jego badanie o pochodzeniu jeziora Fucino miało „straszliwą wagę” (do Goethego 25.10.1796), dla Goethego esej H. „Laokoon“ był okazją do przedstawienia w „Propyläen” swoich przemyśleń na temat Laokoon i do złożenia Hirtowi literackiego hołdu w „Der Sammler und die Seinigen”. W międzyczasie zawirowania wojenne zmusiły Hirta do opuszczenia Włoch w 1796 roku.

Na podstawie ekspertyzy dotyczącej pruskich skarbów sztuki król Fryderyk Wilhelm II mianował go członkiem obu akademii w Berlinie. W lipcu 1797 Aloys Hirt odwiedził Schillera i Goethego w Jenie i Weimarze. W 1810 roku otrzymał profesurę w nowo powstałym uniwersytecie w Belinie, gdzie wykładał historię sztuki. W tym czasie został też radcą dworu. W 1816/17 odbył kolejną podróż do Włoch i pierwszą do Holandii. Król Fryderyk Wilhelm III powierzył mu przygotowania do założenia muzeum ze zbioru dzieł sztuki domu królewskiego. W 1821 r. został członkiem komisji ds. zakupów dla Muzeum Królewskiego (niem. Königliches Museum) w Berlinie i popadł w konflikt z Gustavem Friedrichem Waagenem, który broniąc Carla Friedricha von Rumohra zdołał udowodnić, że Hirt popełnił kilka poważnych błędów w ocenie dzieł sztuki. Aloys Hirt należał jednak do kręgu berlińskiej arystokracji intelektualnej i można go uważać za prekursora Franza Kugler, nawet jeśli był jeszcze dyletantem i nie prowadził ścisłych badań naukowych. Jego książka „Bilderbuch für Mythologie, Alterthum und Kunst“ (1805) bardzo przyczyniła się do spopularyzowania archeologii.

Pisma

  • Osservazioni istorico-architettoniche sopra il Panteon. Rom 1791, online.
  • Bilderbuch für Mythologie, Archäologie und Kunst. Berlin 1805–1816.
  • Die Baukunst nach den Grundsätzen der Alten. 1809, online.
  • Die Geschichte der Baukunst bei den Alten. drei Bände, 1820–1827, t.1, t.2, t.3.
  • Die Geschichte der bildenden Künste bei den Alten. 1833, online.

Literatura