Konrad Alberti

Konrad Alberti (także: Conrad Alberti; ur. 9 lipca 1862 we Wrocławiu (wówczas niem. Breslau) jako Konrad Sittenfeld; zm. 24 czerwca 1918 r. w Berlinie) – niemiecki pisarz, biograf, historyk literatury i redaktor naczelny gazety »Berliner Morgenpost«. (wyznanie mojżeszowe).

Konrad Albert, 1901. Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Konrad Alberti miał od dziecka wadę chodzenia. Ukończył wrocławskie gimnazjum »Friedrichsgymnasium«, po czym studiował historię literatury i sztuki na tamtejszym uniwersytecie. Po przelotnej działalności aktorskiej kontynuował studia w Berlinie. Tam też poświęcił się twórczości literackiej, chociaż już w okresie gimnazjalnym pisał do różnych lokalnych czasopism.

Konrad Alberti należał do nowego typu pokolenia, powstałego po 1870 r., dla którego literatura stała się środkiem do społecznego awansu osiąganego na drodze krytyki. Świat Albertiego, który zaliczany jest do pierwszych naturalistów, odzwierciedla się w jego krytyce i pismach. Tylko jako krytyk mógł wyrazić swój negatywny stosunek do istniejącej teraźniejszości. Częstym tematem jego krytyki była rola kobiet ze środowisk burżuazyjnych, które uważał za współodpowiedzialne za upadek w literaturze. W tym kontekście krytykował przede wszystkim ich niewystarczające wykształcenie i dlatego opowiadał się za dostępem kobiet do wyższych uczelni. Krytykował »trywialność kobiecej literatury« i moralność mieszczańską, która była sprzeczna z frywolnością lektur kobiet pochodzących z mieszczaństwa. Jego krytyka dotyczyła zwłaszcza pism Paula Lindau i Paula Heyse oraz »brudnej paryskiej powieści«. Krytyka Albertiego dotyczyła także kobiecego kultu mody, podwójnej moralności mieszczańskiej i postępującej erotyzacji. Jako środek zaradczy dla kobiet ze środowisk mieszczańskich widział realizm literacki, dzięki któremu mogłyby poprawić się ich koncepcje estetyczne i światopoglądowe oraz źle rozumiana emancypacja.

Konrad Alberti pracował w gazecie »Berliner Morgenpost«, której redaktorem naczelnym został w 1898 r., a która zapewniała mu krąg czytelników nie związanych z literaturą. W latach 1885-1886 napisał biografie Bettiny von Arnim, Gustava Freytaga i Ludwiga Börne. Alberti zwrócił na siebie uwagę jako orędownik naturalizmu, krytyk klasyków i współczesnego mu teatru. Od 1886 r. publikował różne powieści, w których zajmował się brakami w sferze socjalnej np. »Wer ist der Stärkere?« (1888). Powieść ta należy do sześciotomowego cyklu »Der Kampf ums Dasein« (1888–1895), który stanowi główne jego dzieło. W 1890 r. został Alberti razem z innymi pisarzami oskarżony w tzw. lipskim procesie realistów (niem. Leipziger Realistenprozess) o niemoralność, co zwróciło uwagę opinii publicznej na jego dzieła.

Dzieła (wybór)

• Gustav Freytag : sein Leben und Schaffen. 1885.
• Bettina von Arnim (1785 - 1859) : ein Erinnerungsblatt zu ihrem hundertsten Geburtstage. 1885.
• Ludwig Börne (1786-1837) : eine biographisch-literarische Studie zur Feier seines hundertjährigen Geburtstages. 1886.
• Riesen und Zwerge : zwei Novellen. 1887.
• Plebs : Novellen aus dem Volke. 1887.
• Ohne Schminke! : Wahrheiten über das moderne Theater. 1887.
• Wer ist der Stärkere? : Ein socialer Roman aus dem modernen Berlin. 2 tomy, 1888.
• "Brot !" : ein soziales Schauspiel in 5 Akten. 1888.
• Eine wie Tausend : Roman. 1889.
• Die Alten und die Jungen : sozialer Roman. 2 tomy, 1889.
• Der moderne Realismus in der deutschen Litteratur und die Grenzen seiner Berechtigung : Vortrag, gehalten im deutschen Litteraturverein zu Leipzig. 1889.
• Die Schule des Redners : Ein praktisches Handbuch der Beredtsamkeit in Musterstücken. 1890.
• Natur und Kunst : Beiträge zur Untersuchung ihres gegenseitigen Verhältnisses. 1890.
• Die Rose von Hildesheim : Roman. 1896.
• Die schöne Theotaki : Roman. 1899.
• Der Weg der Menschheit. 4 tomy, 1906–1912.

Literatura

• Paul Fechter: „Alberti, Conrad” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 141 (online).
• Renate Heuer (wyd.): Lexikon deutsch-jüdischer Autoren. Tom 1, München : Saur 1992, s. 105–111.