Matthäus Alber

Matthäus Alber (znany także jako Aulber; ur. 4 grudnia 1495 r. w Reutlingen; zm. 2 grudnia 1570 r. w Blaubeuren, Księstwo Wirtembergii) - teolog luterański i wirtemberski reformator.

Matthaeus Alber
Matthäus Alber. Rycina z 1571 roku.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Jodocus (Jos) Aulber, złotnik; matka Anna Schelling(er); - ożenił się w 1524 r. z Klarą z domu Baur (zm. 1585); dzieci 6 synów i 4 córki; wśród jego potomków znajdowali się m.in. Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831), Johann Ludwig Uhland (1787-1862) i Friedrich Theodor Vischer (1807-1887).

Życiorys

Matthäus Alber uczył się początkowo w szkole łacińskiej w rodzinnym mieście, później w Strasburgu, Rothenburgu ob der Tauber i Schwäbisch Hall. Studiował od 1513 r. w Tybindze, gdzie zaprzyjaźnił się z Filipem Melanchtonem (1497-1560). 14 maja 1516 r. nabył tytuł bakalaureata i w 1518 r. magistra artium. W tym czasie zarabiał na swoje utrzymanie jako nauczyciel w szkole łacińskiej w Tybindze. W 1518 r. razem z Melanchtonem udał się do Wittenbergi, a jako jego towarzysz podróży do Stuttgartu poznał Johannesa Reuchlina (1455-1522). W 1521 r. rozpoczął studia na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie 5 czerwca otrzymał tytuł Baccalaureus biblicus, a 8 sierpnia Baccalaureus sententiarius i Baccalaureus formatus. We Fryburgu poznał także pisma Marcina Lutra (1483-1546).

W listopadzie 1521 r. Matthäus Alber otrzymał święcenia kapłańskie w Konstancji, po czym wrócił do Reutlingen, gdzie został księdzem w kościele Marienkirche. Tutaj zaczął głosić kazania według nauki Lutra. W 1524 r. nastąpiło zwycięstwo Reformacji w Reutlingen (zniesiono msze i spowiedź uszną). Wywołało to sprzeciw Związku Szwabskiego i biskupa Konstancji Johanna von Weeze (1489-1548). W następstwie tych działań nastąpił bojkot gospodarczy Reutlingen. Alber został oskarżony o herezję i złamanie edyktu wormackiego (1521). W styczniu 1525 r. był przesłuchiwany w Esslingen am Neckar, skąd został zwolniony bez wydania wyroku, co pokazuje, że jego przeciwnicy nic nie znaleźli przeciw wierze luterańskiej. Następstwem przesłuchania było dopuszczenie reformy nabożeństwa w Reutlingen. Od tej pory Alber odprawiał msze po niemiecku i celebrował liturgiczne uroczystości Eucharystii, Wieczerzy Pańskiej bez uprzedniej spowiedzi usznej.

W sporze między Marcinem Lutrem a Ulrichem Zwingli (1484-1531) związanym z Komunią Świętą opowiedział się po stronie tego pierwszego. Gdy w 1527 r. zaczęły się wystąpienia anabaptystów w Reutlingen, dzięki łagodnej dyskusji i pouczeniom doprowadził do wyrzeczenia się ich idei. W 1528 r. został ekskomunikowany za złamanie celibatu. Napisany przez niego w 1531 r. porządek kościelny dla Reutlingen ma prezbiterialną strukturę. Dzięki jego staraniom Reutlingen podpisało w 1530 r. Konfesję augsburską (łac. Confessio Augustana).

W 1539 r. Matthäus Alber promował się w Tybindze na doktora teologii. W 1548 r. po wprowadzeniu Interim augsburskie został zwolniony z pełnionych funkcji. W lipcu 1549 r. książę Ulryk Wirtemberski (1487-1550) powołał go jako kaznodzieję do katedry w Stuttgarcie. Od tego momentu razem z Johannesem Brenzem (1499-1570) brał udział w istotnych wydarzeniach w Kościele Wirtembergii (Confessio Virtembergica; porządek kościelny z 1553 r.; rozmowy religijne w Wormacji w 1557 r.). W 1562 r. Alber został pierwszym luterańskim opatem w klasztorze Blaubeuren i w 1556 r. przekazano mu kierowanie założoną szkołą klasztorną.

Matthäus Alber zmarł 2 grudnia 1570 r. i został pochowany w kościele w Blaubeuren.

Dzieła (wybór)

  • Vom rechten Gebrauch der ewigen Fürsehung Gottes. 1525.
  • Ainn Sermon Oder Predig von der Aufferstehung Christi. 1531.
  • Eine Summe etlicher Predigten vom Hagel und Unholden. 1562.

Literatura

  • Julius Hartmann: „Alber, Matthäus.” W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 1, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 178 (online).
  • Gustav Hammann: „Alber, Matthäus.” W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 123 (online).
  • Friedrich Wilhelm Bautz: Albert, Matthäus. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975. s. 77-78.
Autor: Roman Penkała