Kurt Aland

Kurt Aland (ur. 28 marca 1915 w Steglitz koło Berlina, zm. 13 kwietnia 1994 w Münster/Westfalia) – niemiecki teolog ewangelicki, profesor egzegezy Nowego Testamentu i historii Kościoła. Istotnym elementem jego pracy było szukanie dawnych manuskryptów podczas podróży do monasterów w Rosji i Grecji. Odkrył liczne rękopisy Nowego Testamentu. Jego największym dokonaniem jest publikacja w 1979 roku nowej edycji Novum Testamentum Graece, nazywanej także edycją Nestle-Alanda.

Kurt Aland 1915-1994
Kurt Aland (ok. 1988).
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys i twórczość


Po ukończeniu gimnazjum reformowanego Kurt Aland studiował od 1933 roku teologię ewangelicką, filologię, archeologię i historię na uniwersytecie w Berlinie. Egzamin teologiczny zdał w 1938 roku przed Radą Braterską Kościoła Wyznającego. Od 1935 roku współpracował z jego organem prasowym, czasopismem „Junge Kirche”. W broszurze Kto fałszuje? (Wer fälscht?, 1939) zajął się krytycznie nowym pogaństwem nacjonalistki Mathilde Ludendorff (1877–1966). W 1939 roku uzyskał stopień licencjata teologii dzięki pracy o Filipie Jakubie Spenerze (1635–1705) i w tym samym roku rozpoczął służbę kościelną.

W czasie II wojny światowej został ciężko ranny w 1940 roku we Francji i uznano go za niezdolnego do dalszej służby. Po wyzdrowieniu objął redakcję czasopisma „Theologische Literaturzeitschrift”. W 1941 roku habilitował się na uniwersytecie w Berlinie pismem o badeńskim pietyście Ignazu Heinrichu von Wessenbergu (1774–1860) i otrzymał posadę starszego asystenta. Nominacja na docenta nie powiodła się z powodu sprzeciwu NSDAP, co było równoznaczne z zakazem nauczania. Jednak po śmierci swego promotora Hansa Lietzmanna (1875–1942) objął od 1942 roku za niego zastępstwo na katedrze. W 1944 roku miała miejsce ordynacja Alanda.

Po wojnie i ponownym otwarciu Uniwersytetu Berlińskiego otrzymał w 1946 roku stopień profesora nadzwyczajnego historii Kościoła. W następnym roku przeniósł się jako profesor historii Kościoła i archeologii chrześcijańskiej do Halle, ale jednocześnie nadal pracował w Berlinie. Od 1954 roku kierował „Komisją ds. Późnoantycznej Historii Religii” Berlińskiej Akademii Nauk.

13 kwietnia 1953 roku został aresztowany z powodu „wrogich wypowiedzi przeciw państwu” i „prawdopodobnego powiązania z antykomunistyczną organizacją Kampfgruppe gegen Unmenschlichkeit (KgU)”. Widocznie był w stanie obalić zarzut dotyczące szmuglowania zegarków do Berlina Zachodniego i konspiracyjnych kontaktów z rozgłośnią radiową RIAS skoro zwolniono go po czterech tygodniach. W 1958 roku zadenuncjowany został przez współpracowniczkę Ingrid Schulze (późniejszą profesorkę historii Kościoła w Lipsku). Uważała ona, że z powodu jej światopoglądu Aland krytykuje jej niewystarczające wyniki pracy. Ponieważ Aland kilka razy zajmował jasne stanowisko przeciw naciskom na Kościół i wolność nauczania w Niemieckiej Republice Demokratycznej, kierował postępowaniem dyscyplinarnym na uniwersytecie. 14 lipca 1958 roku został zwolniony w trybie natychmiastowym z uniwersytetu z powodu „celowego hamowania socjalistycznego przekształcania uniwersytetów”. Bezskuteczne pozostały protesty kolegów i zagranicznych nauczycieli akademickich, jak również studentów. Ponieważ ograniczono mu możliwość podróżowania i nadzorowały go państwowe służby bezpieczeństwa, uciekł w lecie 1958 roku do Berlina Zachodniego. Jego obszerną bibliotekę liczącą 8.000 tomów zainkasowała biblioteka uniwersytecka.

Kurt Aland przyjęty został na uniwersytet w Münster, gdzie od 1959 roku kierował założonym przez siebie Instytutem Badań Tekstu Nowego Testamentu, w 1960 otrzymał stopień profesora nadzwyczajnego, a w 1961 zwyczajnego. W 1964 roku zainicjował założenie Komisji Pietyzmu. Badanie Nowego Testamentu i pietyzmu stanowiły jego główne centrum zainteresowań, ale publikował też pisma dotyczące Reformacji i historii antycznej i wczesnośredniowiecznej religijności.

Kurt Aland był doktorem honoris causa licznych uniwersytetów (Getynga, 1950; St. Andrews, Szkocja, 1957; Warburg College, Waverly, Iowa, 1971), należał do Akademii Nauk w Berlinie, Saksonii, Wielkiej Brytanii, Getyndze i Holandii. Podczas posiedzenia Senatu Uniwersytetu Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze został rehabilitowany 11 lipca 1990 roku.

Dzieła (wybór)


  • Wer fälscht? (Kto fałszuje?), 1936
  • Das Evangelium (Ewangelia), 1940
  • Spener-Studien (Badania dotyczące Spenera - praca związana z historią pietyzmu), 1943.
  • Kirchengeschichtliche Entwürfe. Alte Kirche – Reformation und Luthertum – Pietismus und Erweckungsbewegung (Szkice historyczno-kościelne. Stary Kościół – Reformacja i luteranizm – pietyzm i ruch przebudzenia) 1960
  • Über den Glaubenswechsel in der Geschichte des Christentums (O zmianie wiary w historii chrześcijaństwa), 1961.
  • Taufe und Kindertaufe. 40 Sätze zur Aussage des Neuen Testaments und dem historischen Befund, zur modernen Debatte darüber und den Folgerungen daraus für die kirchliche Praxis – zugleich eine Auseinandersetzung mit Karl Barths Lehre von der Taufe (Chrzest i chrzest dzieci. 40 zdań dotyczących wypowiedzi Nowego Testamentu i historycznych ustaleń, nowoczesnej debaty na ten temat i następstw wynikających dla praktyki kościelnej – jednocześnie dyskusja z nauką Karla Bartha o chrzcie), 1971.
  • Neutestamentliche Entwürfe (Szkice nowotestamentowe), 1979

Literatura


  • Christoph Schmitt: Aland, Kurt w: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 18, Bautz, Herzberg 2001, ISBN 3-88309-086-7, sp. 23–43.
  • Biogram w: Catalogus Professorum Halensis