Matthaeus Adrianus

Matthaeus Adrianus (także Adriani; ur. ok. 1475 r. w Hiszpanii; zm. po 1521 r. we Fryburgu Bryzgowijskim) - hebraista pochodzenia żydowskiego.

Życiorys


Matthaeus Adrianus, ochrzczony hiszpański Żyd, pojawia się pierwszy raz we Włoszech jako autor gramatyki języka hebrajskiego »Introductio ad hebraicam linguam«, która ukazała się w 1501 i 1508 r. u drukarza Aldusa Manutiusa (1449-1515) w Wenecji oraz później w gramatyce greckiej Konstantinosa Laskarisa (1434-1501) w 1512 roku. Adrianus cieszył się dużym uznaniem we Włoszech i Niemczech. Chwalił go Erazm z Rotterdamu (1466-1536). Początkowo był doktorem medycyny. W 1512 r. był w Tybindze i tam w 1513 r. ukazało się u drukarza Thomasa Anshelma (1470-1522) jego pismo »Libellus horam faciendi pro Domino« z tłumaczeniami chrześcijańskich modlitw na język hebrajski. W tym samym roku Matthaeus Adrianus udał się z listem rekomendującym od Johannesa Reuchlina (1455-1522) i Konrada Pelikana (1478-1556), z którymi opracował słownik języka hebrajskiego, przez Strasburg do Bazylei. W Bazylei uczył języka hebrajskiego Wolfganga Capito (1478-1541) oraz synów drukarza Johanna Amerbacha (1443-1513). W Heidelbergu jego uczniami byli Johannes Brenz (1499-1570) i Jan Oekolampad (1482-1531). W 1517 r. dzięki rekomendacji Erazma z Rotterdamu otrzymał katedrę hebraistyki w Collegium Trilingue w Leuven.

 Matthaeus Adrianus wygłosił 27 marca 1519 r. w Leuven mowę, w której chwalił języki klasyczne, a która wywołała zgorszenie wśród tamtejszych teologów. Mowa ukazała się w 1520 r. w Wittenberdze z przedmową Georga Spalatina (1484-1545). 17 kwietnia 1520 r. otrzymał powołanie do Wittenbergi. Jednak już jesienią poróżnił się z Marcinem Lutrem (1483-1546) i wiosną 1521 r. opuścił Wittenbergę. Prawdopodobnie udał się do Fryburga Bryzgowijskiego i od tego momentu ślad po nim zaginął.

Dzieła (wybór)


  • Introductio in linguam hebraeam. 1501.
  • Libellus Hora faciendi pro domino scilicet filio virginis Marie cuius mysterium in prologo legenti patebit. 1513.
  • Introductio utilissima, Hebraice discere cupientibus. Oratio dominica, Angelica Salutatio, Salve regina, Hebraice. 1518.

Literatura


  • Ludwig Geiger: Adriani, Matthäus. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 1, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 124.
  • Otto Schottenloher: Adriani, Matthäus. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 87.
  • Friedrich Wilhelm Bautz: ADRIANUS, Matthäus. w: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL).Tom 1, Bautz, Hamm 1975, s. 41-42.