Adolf Hölzel
 |
| Autoportret, przed 1887. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
- Ojciec : Eduard (1817–1885), księgarz w Ołomuńcu;
- Matka : Hedwig z domu Niemann (1827–81);
- Ożenił się : w 1882 z Emmy z domu Kapaun-Karlowa (1858–1930);
- Dzieci : jeden syn.
Życiorys i twórczość
 |
| Kompozycja w czerwieni, 1905. Źródło: Wikimedia Commons |
Adolf Hölzel uczył się od maja 1868 do 1871 roku zecerstwa w Gocie, aby przejąć rodzinny interes. Jednocześnie brał prywatne lekcje rysunku i malarstwa. W 1871 roku rodzina przeprowadziła się do Wiednia. Do 1874 roku pracował w firmie ojca, po czym w latach 1874–76 studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Od 1876 do 1882 roku kontynuował studia w Monachium, gdzie był uczniem malarza scen rodzajowych Wilhelma von Dieza (1839–1907).
Po ślubie z Emmy z domu Kapaun-Karlowa (1858–1930) mieszkał przemiennie w Rothenburg ob der Tauber i w Monachium. Zetknięcie w Paryżu w 1887 roku z impresjonizmem skłoniło go do przeprowadzenia się do Dachau, gdzie pod wpływem Fritza von Uhde (1848–1911) rozwinął swój malarski naturalizm w duchu „niemieckiego impresjonizmu” (Stara kobieta z Dachau w stroju regionalnym podczas modlitwy domowej ok. 1890; Żona cieśli 1891). Razem z Ludwigiem Dillem (1848–1940) i Arthurem Langhammerem (1854–1901) założył kolonię artystów i szkołę malarską „Neu-Dachau“. Razem z nimi wypracował wspólny styl, łączący elementy secesji z naturalizmem, co stanowiło podwaliny do dalszego rozwoju artystycznego Hölzela. Obok pejzaży, w których ukazywał różnorodne przejawy natury stworzył też cykl obrazów figuralnych (cykl Powrót czasów, 1903). W 1904 roku Adolf Hölzel uczestniczył w pierwszej wystawie Niemieckiego Związku Artystów prezentując obrazy olejne Skraj lasu i Pejzaż wiosenny.
 |
| Adoracja, 1912. Źródło: Wikimedia Commons |
W 1905 roku został powołany na profesora do Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie. W tym samym roku stworzył Kompozycję w czerwieni I, w której jako wyłączne środki wyrazu przyjął barwę i formę. Na początek czasu w Stuttgarcie, okres przejściowy, przypadają z jednej strony „impresyjne” obrazy bliskie natury, a z drugiej strony kompozycje figuralne przeważnie z motywem „adoracji”. Po 1913 roku pojawiła się u Adolfa Hölzela tendencja do abstrakcji. Szerokie grono uzdolnionych uczniów (Oskar Schlemmer (1888–1943), Ida Kerkovius (1879–1970), Willi Baumeister (1889–1955), Johannes Itten (1888–1967), Emil Nolde (1867–1956) i wielu innych) wokół postępowego nauczyciela, jakim był Hölzel, wywołało zawiść i zazdrość jego akademickich kolegów, co spowodowało, że wycofał się z życia publicznego i całkowicie skoncentrował się na swojej pracy i działalności pedagogicznej. W tym owocnym okresie powstały Motywy biblijne (1914), i seria wariacji obrazu Urszula (1914/15) i Adoracje (1915/16). Wzrastająca intensyfikacja barwnego wyrazu odpowiadała w 1915 roku zamówieniu na witraż do fabryki keksów Bahlsen w Hanowerze. W latach 1916–18 był dyrektorem Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie. Po zakupie jego dużej kolekcji obrazów z wystawy w 1918 roku w Hanowerze, Adolf Hölzel przeszedł w 1919 roku w stan spoczynku.
 |
| Abstrakcja II, 1915/16. Źródło: Wikimedia Commons |
Dzieła (wybór)
- Stara kobieta z Dachau w stroju podczas modlitwy domowej (Alte Dachauerin in Tracht bei der Hausandacht, ok. 1890.
- Wiosenne popołudnie w Dachau (Ein Frühlingsnachmittag in Dachau, ok. 1890.
- List miłosny (Der Liebesbrief, ok 1890.
- Zima w Dachauer Moos (Winter im Dachauer Moos), 1900.
- Letnie upały w Dachauer Moos (Hochsommerhitze im Dachauer Moos), 1905.
- Zmierzch nad Amper (Abenddämmerung an der Amper, 1905.
- Kompozycja w czerwieni (Komposition in Rot), 1905.
- Dachauer Moos III, 1905.
- Żwirownia (Kiesgrube, 1907.
- Spotkanie (z kościołem klasztornym Bebenhausen w tle) (Begegnung (mit der Klosterkirche Bebenhausen im Hintergrund)), 1907/1908.
- Pielgrzymka (Wallfahrt), 1910.
- Krycyfiks lub Umierający Chrystus (Kruzifix oder Sterbender Christus), w kościele Pauluskirche w Ulm, 1910.
- Fuga na temat zmartwychwstania (Fuge über ein Auferstehungsthema), 1916. Farbige Fensterfront am Bahlsen-Stammsitz in Hannover (1918)