Abbé Pierre

Abbé Pierre (także Pierre-Grouès; ur. 5 sierpnia 1912 w Lyonie jako Henri Antoine Grouès, zm. 22 stycznia 2007 w Paryżu) – francuski ksiądz katolicki, członek zakonu kapucynów, założyciel organizacji dobroczynnej Emmaus. Jego pseudonim l'abbé Pierre (ojciec Piotr) pochodzi z okresu II wojny światowej, kiedy należał do francuskiego ruchu oporu i pomagał żydowskim uciekinierom. Według prowadzonej ankiety był najbardziej lubianym Francuzem przez 30 lat, aż w 2005 roku na własną prośbę został skreślony z listy.

L'abbé Pierre, 2005. Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Henri Grouès pochodził z zamożnej mieszczańskiej rodziny kupieckiej. Był piątym z ośmiorga dzieci właściciela fabryki jedwabiu. Jego ojciec, praktykujący katolik, zabierał go od szóstego roku życia do kościoła. Od 12 roku życia towarzyszył ojcu w spotkaniach bractwa szpitalników, gdzie w niedzielę mieszczanie obcinali włosy ubogim, jak również dostarczali im jedzenie i odzież. Uczęszczał do szkoły prowadzonej przez jezuitów (obecnie lycée Saint-Marc), gdzie postanowił zostać duchownym. W postanowieniu zostania kapłanem utwierdził go pobyt w Asyżu.

W 1931 roku wstąpił do zakonu kapucynów, złożył śluby zakonne i stał się bratem Filipem (frère Philippe), a odziedziczony po ojcu majątek rozdzielił między biednych. W 1938 roku został wyświęcony na księdza. 18 kwietnia 1939 roku musiał zrezygnować z surowego życia zakonnego, ponieważ zachorował na gruźlicę. Od 14 maja 1939 roku był wikariuszem w bazylice św. Józefa w Grenoble. Między 1942 a 1945 pomagał Żydom i uciekinierom politycznym w ucieczce do Szwajcarii, fałszował dokumenty tożsamości i działał we francuskim ruchu oporu, gdzie przyjął pseudonim l'abbé Pierre (ojciec Piotr), który zachował do końca życia. W 1944 roku był aresztowany przez wojsko niemieckie w Cambo-les-Bains, w Pirenejach Atlantyckich, ale zwolniono go i przez Hiszpanię udał się do Algierii. Następnie został kapelanem na pancerniku Jean Bart w Casablance (Marok). Za prowadzoną działalność w czasie wojny otrzymał odznaczenie Croix de guerre 1939-1945.

W 1949 roku utworzył w Neuilly-sur-Seine ruch społeczny i organizację charytatywną Emmaus (fr. Mouvement Emmaüs), która pomagała biednym i bezdomnym. W tym samym roku kupił dom na przedmieściach Paryża, który dał do dyspozycji bezdomnym rodzinom. Zapoczątkowany przez niego ruch społeczny i świecka organizacja dobroczynna działa obecnie w 41 krajach, w tym także w Polsce.

Po wyzwoleniu Francji Henri Grouès należał do zgromadzenia konstytucyjnego. Od 1946 do 1951 roku reprezentował w pierwszym Zgromadzeniu Narodowym, jako niezależny poseł, departament Meurthe i Mozela (fr. Département Meurthe-et-Moselle). Do 1950 roku zasiadał we frakcji chrześcijańsko-demokratycznego Ludowego Ruchu Republikańskiego (fr. Mouvement républicain populaire, MRP). Jego przekonania były bliskie populizmu (ani kapitalistyczne, ani kolektywistyczne). Od 13 czerwca 1946 roku występował w Zgromadzeniu Narodowym jako Pierre-Grouès.

W 1947 roku został wiceprezydentem Konfederacji Światowej (fr. Confédération mondiale), ruchu federalistycznego promującego globalizację demokratyczną. Z Albertem Camus i André Gide założył komitet wspierający amerykańskiego aktora filmowego i teatralnego Garetha Davisa (1921–2013), założyciela ruchu Obywatele Świata (fr. Citoyens du Monde), który przeciwstawił się odbudowującemu szybko egoizmowi narodowemu i podarł swój paszport przed ambasadą amerykańską. Henri Grouès uczestniczył od 27 do 31 sierpnia 1947 roku w kongresie w Montreux w założeniu Powszechnego Ruchu na rzecz Światowej Konfederacji (fr. Mouvement universel pour une Confédération mondiale). Po zastrzeleniu przez siły porządkowe podczas manifestacji w Brest robotnika Édouarda Mazé odszedł 28 kwietnia 1950 roku z Ludowego Ruchu Republikańskiego i w piśmie Pourquoi je quitte le MRP (Dlaczego opuszczam MRP) potępił stanowisko polityczne i społeczne tej partii. Następnie przyłączył się do Ligi Młodej Republiki (fr. Ligue de la Jeune République), ruchu chrześcijańsko-socjalistycznego.

L'abbé Pierre, 1955. Źródło: Wikimedia Commons

W zimie 1953/54 we Francji panowała sroga zima i wielu bezdomnych zmarło. Henri Grouès apelował przez Radio Luksemburg do wszystkich Francuzów o pomoc dla wszystkich bezdomnych w kraju. Jego apel wywołał zakrojoną na szeroką skalę pomoc; tysiące ludzi przekazywało datki i udzielało pomocy, wśród nich były takie osobistości jak Charles de Gaulle i Charlie Chaplin. Ponadto ustanowiono państwowy program mieszkaniowy opiewający na kilka miliardów franków. Jego inicjatywa trafiła poza tym do francuskich podręczników szkolnych.

Henri Grouès zeznawał w latach 80-tych w imieniu grupy Włochów mieszkających w Paryżu i prowadzących szkołę językową Hypérion. Jej dyrektor Vanni Mulinaris został aresztowany i uwięziony 2 lutego 1982 roku, gdy przebywał we Włoszech. Oskarżono go o członkostwo w grupie terrorystycznej Czerwone Brygady. Później został zwolniony i oczyszczony z zarzutów, a za trzyletni pobyt w więzieniu otrzymał odszkodowanie. Kilka razy Henri Grouès podróżował do Włoch, gdzie protestował przeciwko aresztowaniu Vanni Mulinaris, spotkał się z prezydentem Włoch Sandro Pertini, sędziami i adwokatami. W katedrze w Turynie prowadził od 26 maja do 3 czerwca 1984 strajk głodowy domagając się sprawiedliwości. Sam też doświadczył ekscesów ówczesnego włoskiego wymiaru sprawiedliwości. François Mitterrand zdecydował w 1982 roku o przyznaniu azylu włoskim uchodźcom politycznym, dla tych, którzy wyraźnie zerwali z przemocą.

W 2005 roku, w książce Mon Dieu… pourquoi ? (Mój Boże…dlaczego?), zredagowanej przez Frédérica Lenoira, oświadczył, że pociągały go młode dziewczyny, gdy sam był młodym mężczyzną i nim wstąpił do zakonu. W związku z tym zachęcał zwierzchników Kościoła do zastanowienia się nad ewentualną reformą dyscypliny kościelnej na rzecz ordynacji żonatych mężczyzn. Nie rozumiał sprzeciwu papieży Jana Pawła II i Benedykta XVI, gdyż ordynacja żonatych księży jest stosowana w niektórych wschodnich Kościołach katolickich. Ponadto widział w tym środek do walki z brakiem chętnych do służby duchownej. Proponował także rozważenie możliwości ordynacji kobiet. Ponadto oświadczył, że poznał seks. W piśmie tym wypowiedział się także na temat fanatyzmu religijnego, homoseksualizmu i małżeństw homoseksualistów.

Henri Grouès zmarł 22 stycznia 2007 roku w paryskim szpitalu Val-de-Grâce, w wieku 94 lat w wyniku zapalenia płuc. W uroczystości pogrzebowej w paryskiej katedrze Notre-Dame uczestniczyły tysiące żałobników, wśród nich prawie cały rząd Francji oraz wysokiej rangi duchowni z innych wyznań. Pochowany został w normandzkiej gminie Esteville, obok swoich 20 towarzyszy z organizacji Emmaus i swojej sekretarki Lucie Coutaz (1899-1982), która mu towarzyszyła od końca II wojny światowej, aż do śmierci.

Dzieła (wybór)

• Cent poèmes contre la misère (Sto wierszy przeciw nędzy), Paris 1988 (ISBN 978-2-86274-141-3).
• Dieu et les hommes, entretien avec Bernard Kouchner (Bóg i ludzie, rozmowa z Bernardem Kouchnerem), 1993 (ISBN 978-2-221-07618-7).
• Une terre et des hommes (Ziemia i ludzie), Paris 1994.
• Le bal des exclus (Bal wykluczonych), Paris 1996.
• Mémoires d’un croyant (Wspomnienia wierzącego), éd. Fayard, Paris 1997.
• Fraternité (Braterstwo), Paris 1999.
• Paroles (Słowa), Paris 1999.
• Confessions (Wyznania), Paris 2002 (ISBN 978-2-226-13051-8).
• Le sourire d’un ange (Usmiech anioła), Paris 2005.
• Mon Dieu… pourquoi ? Petites méditations sur la foi chrétienne et le sens de la vie (Mój Boże…dlaczego? Małe medytacje nad wiarą chrześcijańską i sensem życia), 2005 (ISBN 978-2-259-20140-7).

Literatura

• Bernard Marrey: L'abbé Pierre et Jean Prouvé, Bernard Marrey, Éditions du Linteau, 2010.

Linki

• Artykuł „Abbé Pierre” w fr.wikiedia.org (online).