Viktor von Weizsäcker

Genealogia

• Ojciec: Karl von Weizsäcker (1853–1926), niemiecki polityk;
• Matka: Paula z domu von Meibom (1857–1947);
• Brat: Ernst von Weizsäcker (1882–1951), dyplomata, z powodu deportacji francuskich Żydów do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu został uznany za zbrodniarza wojennego;
• Bratanek: Richard von Weizsäcker (1920–2015), prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 1984–1994;
• Ożenił się: w 1920 z Olympią Curtius (1887–1979), córką Friedricha Curtiusa (1851–1933) i siostrą romanisty Ernsta Roberta Curtiusa (1886–1956);
• Dzieci: Robert Karl Ernst (1921–zaginął 1942), Ulrike Gerda (1923–1948), Eckhard (1925–1945) i Cora (1929–2009).

Życiorys

Viktor von Weizsäcker studiował medycynę w Tybindze, Fryburgu w Bryzgowi i Heidelbergu. Od 1911 roku był asystentem w heidelberskiej klinice uniwersyteckiej u Ludolfa von Krehla. W czasie I wojny światowej powołano go do wojska jako lekarza. Po habilitacji w 1917 roku został w 1920 kierownikiem oddziału chorób neurologicznych w klinice Krehla, gdzie pozostał do powołania w 1941 roku na profesora zwyczajnego neurologii na uniwersytet we Wrocławiu. Jednocześnie kierował lazaretem przeznaczonym dla osób z ranami mózgu i był dyrektorem wrocławskiego Neurologicznego Instytutu Badawczego. Między 1942 a 1944 rokiem przebadano tam ok. 200 mózgów dziecięcych pochodzących z ośrodka leczniczo-opiekuńczego dla dzieci w Lublińcu, gdzie zamordowano ok. 280 dzieci stosując środek nasenny i uspokajający Luminal. Wraz z mózgiem dziecka do Weizsäckera trafiała też historia chorego i orzeczenie neurologiczno-psychiatryczne, a zatem nie mógł mieć wątpliwości co do prawdziwej przyczyny śmierci małoletniego pacjenta. W styczniu 1945 roku uciekł z Wrocławia, w lutym przybył do Drezna, gdzie pracował w lazarecie i w kwietniu dostał się do niewoli amerykańskiej.

Trudno wyjaśnić stosunek Viktora von Weizsäckera do reżimu nazistowskiego. Chociaż nie należał do NSDAP, to nie odrzucał ideologii nazistowskiej. Po wojnie dystansował się wobec polityki reżimu faszystowskiego, przyznał się do osobistej, jak również zbiorowej winy i od sierpnia 1945 pracował na uniwersytecie w Heidelbergu jako profesor ogólnej medycyny klinicznej. W 1950 roku założył tam razem z Alexandrem Mitscherlichem pierwszy oddział psychosomatyczny, a dwa lata później przeszedł na emeryturę. Viktor von Weizsäcker zmarł po długiej chorobie 8 stycznia 1957 w Heidelbergu.

Antropologia medyczna

Viktor von Weizsäcker doszedł do teorii antropologii medycznej dopiero przez neurologię. Wprawdzie już jego mentor Ludolf von Krehl zwracał uwagę na znaczenie życiorysu pacjenta w leczeniu niektórych schorzeń. Weizsäcker przeniósł psychoanalityczną interpretację symptomów neurotycznych w kontekście historii życia na fizyczne zachorowania. Jego koncepcja „patogenezy biograficznej” opierała się na pytaniu, dlaczego określone symptomy występują w określonym okresie życia i na czym polega specyficzna zależność między czynnikami fizycznymi i duchowymi w genezie choroby. W najbardziej znanym dziele Der Gestaltkreis (1940) przekazał obszerną teorię „jedności percepcji i ruchu”. Antropologia medyczna, do której dążył rozprzestrzeniła się na wszystkie dyscypliny medyczne.

W pismach autobiograficznych Begegnungen und Entscheidungen (1949) i Natur und Geist (1955) próbował udokumentować na własnym przykładzie zależność między osobą a dziełem.

Dzieła (wybór)

• Über die Energetik der Muskeln und insbesondere des Herzmuskels sowie ihre Beziehung zur Pathologie des Herzens, 1917.
• Ludolf von Krehl, 1925.
• Seelenbehandlung und Seelenführung nach ihren biologischen und metaphysischen Grundlagen betrachtet, 1926.
• Kranker und Arzt, 1929.
• Soziale Krankheit und soziale Gesundung, 1930.
• Ärztliche Fragen, 1934.
• Wege psychophysischer Forschung, 1934.
• Studien zur Pathogenese, 1935.
• Der Gestaltkreis, 1940.
• Wahrheit und Wahrnehmung, 1942.
• Gestalt und Zeit, 1942.
• "Euthanasie" und Menschenversuche, 1947.
• Grundfragen medizinischer Anthropologie, 1948.
• Diesseits und jenseits der Medizin, 1950.
• Natur und Geist, 1954.
• Am Anfang schuf Gott Himmel und Erde, 1954.

Literatura

• Benzenhöfer, Udo: Der Arztphilosoph Viktor von Weizsäcker. Leben und Werk im Überblick. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2007.