Rudolf Hermann Lotze

Rudolf Hermann Lotze (ur. 21 maja 1817 r. w Budziszynie (niem. Bautzen); zm. 1 lipca 1881 r. w Berlinie) - niemiecki lekarz, logik i filozof. Był jedną z najbardziej znanych postaci niemieckiej filozofii XIX wieku. Jego uczniem był Wilhelm Windelband. (wyznania ewangelickiego).

Humboldt-Universitätsbibliothek-Lotze
Rudolf Hermann Lotze.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Karl Friedrich (1783-1829), dokor medycyny, saksoński lekarz wojskowy; matka Christiane Caroline z domu Noack z Drezna; - ożenił się w Żytawie (niem. Zittau) w 1844 r. z Ferdinande (1819-1875), córką pastora Augusta Fürchtegotta Hofmanna w Reibersdorf koło Żytawy; miał 4 synów.

Życiorys

Lotze uczęszczał do gimnazjum w Żytawie, po czym od 1834 r. studiował medycynę w Lipsku, gdzie słuchał wykładów m.in. Ernsta Heinricha Webera (1795-1878), Gustava Theodora Fechnera (1801-1887) i Christiana Hermanna Weisse (1801-1866). W marcu 1838 r. promował się na wydziale filozoficznym, w lipcu tego samego roku uzyskał tytuł doktora medycyny, po czym rozpoczął praktykę lekarską w Żytawie. W 1839 r. habilitował się i jako privatdozent (docent bez pensji) wykładał od 1840 r. na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Lipskiego. W następnym roku habilitował się z filozofii pracą pt. »De summis continuorum« i prowadził wykłady na Wydziale Filozoficznym.

W 1844 r. został profesorem zwyczajnym na uniwersytecie w Getyndze jako następca Johanna Friedricha Herbarta (1776-1841), gdzie pracował przez 36 lat i napisał swoje najwybitniejsze prace. W tym czasie odrzucił propozycje pracy na uniwersytetach w Lipsku (1859), Berlinie (1867) i ponownie w Lipsku (1867). W 1880 r. przyjął powołanie do Berlina jako następca Friedricha Harmsa (1819-1880). Jednak już 1 lipca 1881 r. zmarł w wyniku zapalenia płuc. Rudolf Hermann Lotze został pochowany na cmentarzu w Getyndze.

Jego uczniami byli m.in. Josiah Royce (1855-1916), Carl Stumpf (1848-1936) i Rudolf Eucken (1846-1926).

Znaczenie

Teoria ważności (niem. Geltung) Lotzego miała wpływ na ontologię, a jego teoria osądu wartości (niem.Wert) stworzyła punkt wyjściowy do filozofii wartości. Dla filozofii religii miało znaczenie połączenie przyrodniczego światopoglądu z wiarą w Boga. Rozróżniał trzy "królestwa": rzeczywistości, prawdy i wartości. Jego stanowisko filozoficzne określane jest jako idealizm teologiczny, w którym metafizyka nie ma początku w samej sobie, ale raczej w etyce.

Prowadził wykłady zarówno z medycyny, jak również z filozofii, ale znany stał się jako filozof. Jego krytyczny empiryzm skierowany był przeciw niemieckiemu idealizmowi, a także realizmowi Johanna Friedricha Herbarta. W książce »Leben und Lebenskraft« (1843) odrzucił witalizm. Reprezentował pogląd pewnego możliwego połączenia przyrodniczych zasad i metafizycznego przedstawienia rzeczy realnych i duchowych. W swoich ostatnich pismach próbował stworzyć system, w którym chodzi o jedność różnych dyscyplin filozoficznych (»Mikrokosmos«, 1856-64).

Dzisiaj Lotze jest mniej znany, chociaż część jego pism znowu wzbudza większe zainteresowanie. W swoim czasie wywarł silny wpływ na naukową i filozoficzną dyskusje w Niemczech oraz angielski neohegelianizm i amerykański pragmatyzm. W Niemczech powołują się na niego reprezentanci neokantyzmu, m.in. wpłynął na fenomenologię i szkołę Wilhelma Diltheya (1833-1911).

Dzieła (wybór)

  • Metaphysik, Weidmann’sche Buchhandlung. 1841.
  • Allgemeine Pathologie und Therapie als mechanische Naturwissenschaften. 1842.
  • Logik. 1843.
  • Ueber den Begriff der Schönheit, Vandenhoeck und Ruprecht.1845.
  • Allgemeine Physiologie des koerperlichen Lebens. 1851.
  • Medicinische Psychologie oder Physiologie der Seele, Weidmann’sche Buchhandlung. 1852.
  • Mikrokosmus. Ideen zur Naturgeschichte und Geschichte der Menschheit. Versuch einer Anthropologie. 3 tomy, 1856-1864.
  • System der Philosophie. 2 tomy 1874/1879.

Literatura

  • Wentscher, Max: Hermann Lotze, Heidelberg 1913.
  • Becher, Erich: Hermann Lotze und seine Psychologie, Berlin 1917.
  • Eder, Maria: Die physiologischen Probleme bei Hermann Lotze, München 1944.
  • Richard Falckenberg: „Lotze, Rudolf Hermann.” W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 52, Duncker & Humblot, Leipzig 1906, s. 93-97 (online).
  • Johann N. Häußler: „Lotze, Hermann.” W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 15, Duncker & Humblot, Berlin 1987, ISBN 3-428-00196-6, s. 255 (online).
  • Bernd Kettern: Lotze, Rudolf Hermann. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 5, Bautz, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-043-3, s. 270-277.

Linki

Autor: Roman Penkała