Karl Wolfskehl

Karl Joseph Wolfskehl (ur. 17 września 1869 w Darmstadt; zm. 30 czerwca 1948 Bayswater, Auckland, Nowa Zelandia) – pochodzenia żydowskiego niemiecki pisarz, poeta, dramaturg i tłumacz.

Wolfskehl1935
Karl Wolfskehl (1935).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Otto Wolfskehl (1841-1907), prawnik i bankier; matka Paula Simon (1845-1876); – ożenił się w 1898 z Hanną de Haan (1878–1946), córką holenderskiego dyrygenta Willema de Haana; dzieci 2 córki Renate (1899–1976) i Judith (1901–1983).

Życiorys

Karl Wolfskehl pochodził z szanowanej rodziny patrycjuszowskiej. Studiował germanistyką, historię religii i archeologię na uniwersytetach w Gießen, Lipsku i Berlinie oraz interesował się mitologią i legendami germańskimi. Doktoryzował się u Otto Behaghela (1854–1936) dysertacją pt. Germanische Werbungssagen. Po zakończeniu studiów dużą część życia spędził w Monachium i Florencji.

Wolfskehl należał od 1893 r. do kręgu skupiającego się wokół poety Stefana George (1868–1933), którego spotkania odbywały się w jego domu w Monachium-Schwabing. Jego mieszkanie stało się punktem spotkań intelektualistów i artystów. Przebywali tam m.in. Annette Kolb (1870–1967), bracia Friedrich (1880–1931) i Ernst Gundolf (1881–1945), Rudolf Pannwitz (1881–1969), Martin Buber (1878–1965), Paul Klee (1879–1940) i Franz Marc (1880–1916). W latach 1892–1919 publikował liczne poematy w wydawanym przez George czasopiśmie Blätter für die Kunst. Razem z gnostykiem Alfredem Schulerem (1865–1923), Ludwigiem Klagesem (1872–1956) i Fanny zu Reventlow (1871–1918) założył grupę Kosmische Runde (Kosmiker). W przeciwieństwie do Klagesa i Schulera utrzymywał cały czas kontakty z George, którego jak wielu innych nazywał swoim "mistrzem".

W 1915 r. Karl Wolfskehl kupił dla swojej rodziny zamek w Kiechlinsbergen. Inflacja zmusiła go w 1922 r. do przyjęcia posady nauczyciela u baronowej we Florencji. Poza tym pisał eseje i przetłumaczył teksty z wielu języków, które zawarł w książce Die Geschichte von Ulenspiegel (2 tomy, 1926) oraz objął kierownictwo literackie w bibliofilskim wydawnictwie Rupprecht-Presse. W 1928 r. był doradcą w wydawnictwie Knorr & Hirth.

Po przejęciu władzy przez nacjonalistów wyemigrował w 1933 r. do Szwajcarii, a stamtąd w 1934 r. udał się do Włoch. Po krótkim pobycie w Rzymie osiadł w listopadzie 1934 r. we Florencji. W listopadzie 1935 r. opuścił Florencję i zamieszkał w Recco, w regionie Liguria. Wzrastające zbliżenie między Niemcami i Włochami oraz tendencje antysemickie skłoniły go do opuszczenia Włoch i w maju 1938 r. udał się na Nową Zelandię, gdzie pozostał do śmierci.

Twórczość

Wolfskehl był zafascynowany zwrotem George ku antykowi, symbolicznymi gestami i wywyższeniem języka. Jego własna liryka z elementami romantycznymi i secesyjnymi (Ulais, 1897) wykazuje zainteresowanie mitami. Jako cel wskazuje zniesienie rozdziału żydowskiego dziedzictwa i kultury niemieckiej, do której siebie zaliczał. Wolfskehl pozostawał pod wpływem mitologii nordyckiej i Fryderyka Nietzschego (1844–1900).

Na emigracji napisał Die Stimme spricht (1934/36), Hiob oder Die vier Spiegel oraz Sang aus dem Exil (oba ostatnie pisma wydane pośmiertnie w 1950), które świadczą o jego zwrocie ku historii żydowskiej. Na emigracji ubolewał nad utratą ojczyzny i świata śródziemnomorskiego. W pieśni An die Deutschen (1947) pokazuje swoją wiarę w inne Niemcy pisząc: "Gdzie jestem jest duch niemiecki". Więzi z duchem niemieckim szukał w prowadzonej obszernej korespondencji m.in. z Martinem Buberem, Thomasem Mannem (1875–1955), Hannah Arendt (1906–1975), Alfredem Kubinem (1877–1959) i innymi.

Dzieła (wybór)

  • Ulais, 1897.
  • Gesammelte Dichtungen, 1903.
  • Maskenzug, 1904
  • Saul, 1905.
  • Wolfdietrich und die rauhe Els, 1907.
  • Thors Hammer, 1908.
  • Sanctus, 1909.
  • Orpheus, 1909.
  • Mysterien, 1909.
  • Gedichte des Archipoeta an Kaiser Friedrich Barbarossa und seinen Kanzler: nach Jakob Grimms Ausgabe, 1921.
  • Der Umkreis, 1927.
  • Ewiger Auszug, 1934.
  • Die Stimme spricht, 1934/1936.
  • An die Deutschen, 1947.

Literatura

  • Cornelia Blasberg, Paul Hoffmann (Hrsg.): Karl Wolfskehl. Gedichte, Essays, Briefe. Suhrkamp, Frankfurt 1999, ISBN 3-633-54156-X.
  • Friedrich Voit: Karl Wolfskehl. Leben und Werk im Exil. Wallstein Verlag, Göttingen 2005.
  • Elke-Vera Kotowski, Gert Mattenklott (Hrsg.): „O dürft ich Stimme sein, das Volk zu rütteln!“ Leben und Werk von K. W. (= Reihe: Haskala, 33). Olms, Hildesheim 2007, ISBN 978-3-487-13303-4.

Linki

Autor: Roman Penkała