Hermann Gunkel

Hermann Gunkel (ur. 23 maja 1862 w Springe k. Hanoweru; zm. 11 marca 1932 w Halle (Saale)) - niemiecki teolog ewangelicki i badacz Starego Testamentu.

Gunkel
Hermann Gunkel.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Carl (1829-97), pastor w Lüneburgu, syn pastora Johanna Dietricha w Landolfshausen i Caroline Emilie Zinserling; matka Therese Wilhelmine z domu Büchner (1826-1916) z Lipska; brat Karl (1864-1941), historyk prawa; - ożenił się w Halle (Saale) w 1895 z Elisabeth z domu Beelitz (1874-1955); miał syna Wernera (ur. 1896) i 3 córki.

Życiorys

Hermann Gunkel, po ukończeniu gimnazjum »Johanneum« w Lüneburg, do którego uczęszczał w latach 1869-81, studiował od 1881 do 1884 r. w Getyndze u Paula de Lagarde, Juliusa Wellhausena i Ulricha von Wilamowitz-Moellendorffa oraz w Gießen u Adolfa von Harnacka i Bernharda Stade (1848-1906). W 1885 r. zdał pierwszy egzamin teologiczny w Lipsku i w latach 1885-83 kontynuował studia w Getyndze.
W 1888 doktoryzował się i habilitował w Getyndze z zakresu teologii biblijnej oraz egzegezy, po czym pracował tam jako Privatdozent Nowego Testamentu. Z powodu różnicy zdań z Albrechtem Ritschlem musiał przerwać działalność pedagogiczną, opuścić Getyngę oraz zebrany wokół Alberta Eichhorna krąg przyjaciół, z którego później powstała »szkoła historyczno-religijna« (nazywana też szkołą historii religii) i w 1889 r. zdecydował się na ponowną habilitację z zakresu egzegezy Starego Testamentu w Halle, gdzie w 1894 r. został profesorem nadzwyczajnym. W 1895 r. przeniósł się na uniwersytet do Berlina, gdzie był profesorem nadzwyczajnym. W 1907 r. został profesorem zwyczajnym w Gießen jako następca Bernharda Stade. Od 1920 do 1927 r. pracował jako profesor zwyczajny w Halle, gdzie po przejściu na emeryturę prowadził okolicznościowo wykłady i ćwiczenia.

Dokonania

Jasno prowadzone wykłady Hermanna Gunkela ściągały rzeszę słuchaczy, która przyczyniła się do szerzenia jego zapatrywań. Gunkel silnie wpłynął na nową interpretację Starego i Nowego Testamentu oraz nowe metody badań. Poprzez »metodę historyczno-religijną« chciał podobnie jak Albert Eichhorn, Wilhelm Bousset, William Wrede, Bernhard Duhm, Johannes Weiß, Alfred Rahlfs, Ernst Troeltsch i inni usunąć odizolowane traktowanie Biblii i uwypuklić znaczenie artykułów staroorientalnej kultury i literatury dla rozwoju Starego Testamentu oraz wkładu środowiska późnożydowskiego i helennistycznego dla rozwoju Nowego Testamentu. Uniknął przy tym w dużej mierze dokonanego zniesienia w panbabilonizmie oryginalności biblijnej religii dzięki religijnemu i estetycznemu odczuwaniu, jak również dzięki jasnemu rozróżnieniu historycznemu. Dzięki »metodzie historii form« (niem. formgeschichtliche Methode) zmodyfikował jednostronne rozważanie ksiąg żydowskich jako produktu literackiego indywidualnych autorów, przy czym inspiracją dla niego był Herder i Wilhelm Wundt. Jego »metoda historii form« badała pisma jakiegoś autora rozpatrując określoną sytuację, w której żył (niem. Sitz im Leben). Bazowała na hipotezie, że każda forma powstała w określonych warunkach społecznych i historycznych. Do tej pory prowadzone badania tekstów biblijnych, a najczęściej »Septuaginty« sprowadzały się do ich stylu, słownika, teologii i do źródeł użytych do ich stworzenia. Szukał w dziele literackim przedliterackich ustnych form przekazu takich jak sagi, legendy, baśnie oraz pieśń i dzięki nim rekonstruował religijne i kulturowe życie Izraela i strukturę społeczną. Dzięki temu uważał, że jest w stanie sprawiedliwiej docenić specyficzne duchowe dokonania indywidualnych autorów i dzięki dokładnej analizie form i ich rozwoju uzyskać wystarczającą pewność wniosków w prowadzonym postępowaniu.

Metody Gunkela zradykalizowały historyczne badania Biblii i podczas gdy on sam widział wartość przekazu biblijnego w ciągle zmieniającym się religijnym przeżyciu, to jego praca prowadziła do pewnej zadumy nad oryginalnością biblijnego świadectwa objawienia.

Metodę historii form stosowali i rozwinęli m.in. Gerhard von Rad i Martin Noth. Hermann Gunkel brał udział w sporze »Babel-Bibel-Streit« wywołanym wykładami Friedricha Delitzscha.

Jego uczniami byli Otto Eissfeldt i Sigmund Mowinckel.

Dzieła (wybór)

  • Die Wirkungen des Heiligen Geistes nach der populären Anschauung der apostolischen Zeit und nach der Lehre des Apostels Paulus : eine biblisch-theologische Studie, 1888.
  • Schöpfung und Chaos in Urzeit und Endzeit : eine religionsgeschichtliche Untersuchung über Gen. 1 und Ap. Joh. 12, 1895.
  • Handkommentar zum Alten Testament, 1901.
  • Die Sagen der Genesis, 1901.
  • Zum religionsgeschichtlichen Verständnis des Neuen Testaments, 1903.
  • Über die Popularisierung der theologischen Forschung, 1913.
  • Israelitisches Heldentum und Kriegsfrömmigkeit im Alten Testament, 1916.
  • Das Märchen im Alten Testament, 1917.
  • Die Propheten : die geheimen Erfahrungen der Propheten ; die Politik der Propheten ; die Religion der Propheten ; Schriftstellerei und Formensprache der Propheten, 1917.
  • Schöpfung und Chaos in Urzeit und Endzeit : eine religionsgeschichtliche Untersuchung über Gen. 1 und Ap. Joh. 12, 1921.
  • Die Lieder in der Kindheitsgeschichte Jesu bei Lukas, 1921.
  • Die Religion in Geschichte und Gegenwart : Handwörterbuch für Theologie und Religionswissenschaft, 6 tomów, 1927-1932.

Literatura

  • Konrad von Rabenau: „Gunkel, Hermann”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 7, Duncker & Humblot, Berlin 1966, ISBN 3-428-00188-5, s. 322.
  • Reinhard Wonneberger: Gunkel, Hermann. W: Theologische Realenzyklopädie (TRE). Tom 14, de Gruyter, Berlin/New York 1985, ISBN 3-11-008583-6, s. 297-300.
  • Friedrich Wilhelm Bautz: Gunkel, Hermann. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, s. 395–396.

Linki

Autor: Roman Penkała