Friedrich Naumann
Friedrich Naumann (ur. 25 marca 1860 r. w Störmthal (obecnie część Großpösna koło Lipska); zm. 24 sierpnia 1919 r. w Travemünde (obecnie część Lubeki) - niemiecki teolog luterański, liberalny polityk i współzałożyciel Deutscher Werkbund.
 |
| Friedrich Naumann, 1911. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Friedrich Hugo Naumann (1826-1890), pastor; matka Agathe Marie Ahlfeld (1838-1906); - ożenił się w Blasewitz (obecnie część Drezna) w 1889 r. z Marią Magdaleną Zimmermann (1859-1938); miał córkę; szwagier Martin Rade (1857-1940).
Życiorys
Friedrich Naumann urodził się 25 marca 1860 r. w Störmthal jako syn pastora. W 1868 r. rodzina przeprowadziła się do Lichtensteinu koło Zwickau. Po ukończeniu gimnazjum Nikolai-Gymnasium w Lipsku został przyjęty do szkoły książęcej St. Afra w Miśni, gdzie w 1879 r. zdał egzamin maturalny. Studiował teologię w Lipsku i Erlangen. Pierwszy egzamin teologiczny zdał w 1882 r. i rozpoczął pracę w fundacji Rauhe Haus w Hamburgu, placówce dla osieroconych i zaniedbanych dzieci. Jesienią 1885 r. opuścił Hamburg, aby w Dreźnie zdać drugi egzamin teologiczny.
W 1886 r. został pastorem w Langenbergu koło Glauchau. Od 1890 r. działał w misji wewnętrznej we Frankfurcie nad Menem. Zajmował się tutaj zadaniami socjalnymi, ale także kwestiami takimi jak: zakładanie spółdzielni, opieką mieszkalną, opieką nad starcami i ubogimi, socjalnymi instytucjami dla dzieci i młodzieży.
Tutaj rozwinął swoje tezy o powiązaniu państwa i socjalizmu, które powinno być kierowane przez Ewangelię i napisał na ten temat kilka pism (»Die Zukunft der Inneren Mission« (1888); »Arbeiter-Katechismus oder der wahre Sozialismus« (1888); »Das soziale Programm der evangelischen Kirche« (1889/1890); »Jesus als Volksmann« (1894); »Konservatives Christentum« (1895)).
Od 1890 r. Friedrich Naumann brał udział w forum Evangelisch-Sozialer Kongress, co umożliwiło mu zawrzeć znajomości z teologami i ekonomistami. Końcem 1894 r. założył chrześcijańsko-społeczny tygodnik Hilfe, gdzie jednocześnie był redaktorem. W 1896 r. założył w Erfurcie związek Nationalsozialer Verein i został jego pierwszym przewodniczącym. W 1897 r. zrezygnował z posady pastora, aby całkowicie poświęcić się polityce i działalności w związku, a w następnym roku odbył podróż do Azji, jako "polityczny pastor" jak sam się określił w wiadomościach z podróży »Asia«. W piśmie tym rozwinął także swoje zapatrywania geopolityczne. Wobec przewagi brytyjskiego królestwa widział dwie alternatywy: albo zbratanie się z nim albo konflikt zbrojny. Austro-Węgry traktował jako naturalnych sojuszników, co wyraził w 1900 r. w piśmie »Deutschland und Österreich«. Zaprezentował w nim pogląd, że związek celny i militarny sojusz z Austro-Węgrami mogłyby stworzyć głęboką więź miedzy obu krajami, która byłaby konieczna, aby utrzymać niemieckość w Austro-Węgrach.
Na skutek braku sukcesu w wyborach do Reichstagu nastąpiło w 1903 r. rozwiązanie Nationalsozialer Verein. Wprawdzie związkowi nie udało się przywiązać do siebie wyborców socjaldemokratycznych, ale przyczynił się do mobilizacji lewicowych wyborców mieszczańskich. Naumann i większość członków związku Nationalsozialer Verein przyłączyła się do Freisinnige Volkspartei (FVp). Dzięki temu mógł swoje poglądy przybliżyć szerszej publiczności. Dla partii Freisinnige Vereinigung uzyskał w 1907 r. mandat do Reichstagu. W tym samym roku dzięki jego inicjatywie powstał związek Deutscher Werkbund (DWB) będący zjednoczeniem przemysłowców i artystów.
Partie lewicowo-liberalne połączyły się w 1910 r. w partię Fortschrittliche Volkspartei (FVP), na rzecz której angażował się także Friedrich Naumann.
Podczas I wojny światowej prowadził wykłady w kraju i zagranicą. W tym czasie powstało jego chyba najważniejsze dzieło »Mitteleuropa«, w którym zaproponował stworzenie związku państw środkowoeuropejskich. Aby zrealizować tę ideę powołał w 1915 r. komisję Arbeitsausschuss für Mitteleuropa, która była prywatnym, niezależnym od rządu ugrupowaniem polityków, ekonomistów i socjologów. Ukonstytuowanie organizacji miało miejsce 22 lutego 1916 r. w Berlinie. Do prominentnych członków należał m.in. Max Weber (1864-1920), długoletni przyjaciel Naumanna. Po zakończeniu wojny projekt stworzenia związku państw środkowoeuropejskich stał się bezprzedmiotowy i komisja rozwiązała się.
W 1917 r. założył szkołę Staatsbürgerschule, która w 1920 r. została przekształcona w Deutsche Hochschule für Politik, z której w 1959 r. powstał Otto-Suhr-Institut przy Wolnym Uniwersytecie Berlińskim. Po 1918 r. działał w partii Deutsche Demokratische Partei (DDP), której przewodniczącym został 22 lipca 1919 roku.
19 stycznia 1919 r. wybrano go do Weimarskiego Zgromadzenia Narodowego. Tutaj opowiedział się za większościowym systemem wyborczym, ponieważ we wprowadzeniu prawa wyborów proporcjonalnych widział nie tylko niebezpieczeństwo podziału partyjnego, lecz także silny wpływ interesów gospodarczych na państwowe decyzje polityczne. Opowiadał się przeciw traktatowi wersalskiemu, gdyż ten wykluczał fuzję Niemiec i Austrii.
Friedrich Naumann doznał 24 sierpnia 1919 r. udaru mózgu podczas podróży nad Morze Bałtyckie i po kilku godzinach zmarł.
Dzieła (wybór)
- Arbeiterkatechismus oder der wahre Sozialismus. 1889.
- Was heisst Christlich-Sozial? 1894
- Gotteshilfe : Gesammelte Andachten ... 1895-1902.
- Asia. Eine Orientierungsreise über Athen, Konstantinopel, Baalbek, Nazareth, Jerusalem, Kairo, Neapel. 1899.
- Briefe über Religion. 1903.
- Geist und Glaube. 1911.
- Mitteleuropa. 1915.
Literatura
- Winfried Gebhardt: Friedrich Naumann. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 6, Bautz, Herzberg 1993, ISBN 3-88309-044-1, s.. 504-506.
- Theodor Heuss, Redaktion der NDB: „Naumann, Friedrich”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 18, Duncker & Humblot, Berlin 1997, ISBN 3-428-00199-0, s. 767-769.