Helius Eobanus Hessus

Helius Eobanus Hessus (ur. 6 stycznia 1488 w Halgehausen k. Frankenbergu (Hesja); zm. 4 października 1540 w Marburgu) - niemiecki (heski) humanista ewangelicki uważany za jednego z największych poetów neołacińskich swego okresu.

Helius Eobanus Hessus
Helius Eobanus Hessus.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Hans Koch, chłop w Halgehausen, Pochodził z Hrabstwa Wittgenstein (Grafschaft Wittgenstein), był w służebnych stosunkach do klasztoru w Haina; matka Katharina (zm. przed 1529) z Gemünden/Wohra; - ożenił się w 1514 r. z Kathariną Spater (zm. przed 1543) z Erfurtu; miał 5 synów i córkę.

Życiorys i twórczość

Helius Eobanus Hessus nazywał się pierwotnie Eoban Koch, ale zgodnie z ówczesną modą zlatynizował swoje nazwisko na »Hessus«, przy czym z racji, że urodził się w niedzielę przyjął dodatkowo imię boga słońca »Helius«. Pierwsze lekcje Helius Eobanus Hessus otrzymał od przeora klasztoru Haina, Dietmara. Następnie uczył się w szkole łacińskiej Johannesa Mebesa w Gemünden, we Frankenbergu w szkole Jakoba Horlaeus i od 1504 r. na uniwersytecie w Erfurcie, gdzie w 1509 r. uzyskał stopień magistra artium.

Już jako dziesięciolatek miał pociąg do pisania wierszy. Od 1506 r. występował publicznie jako poeta. Znajdująca się pod wpływem Wergiliusza i Baptysty Spagnoliego (1447-1516) poezja sielankowa jest przeważnie tylko alegorycznym uosobieniem poety i jego erfurckich przyjaciół Mutianusa Rufusa, Herborda von der Marthena, Georga Spalatina, Justusa Jonasa i innych. Jesienią 1509 r. Hessus opuścił Erfurt i objął posadę sekretarza biskupa Hioba von Dobenecka w Prabutach (niem. Riesenburgu) nad jeziorem Liwieniec. Tam napisał opis Prus »Prussia et Amor« (1513). Na życzenie biskupa przeprowadził się do Frankfurtu nad Odrą, aby studiować tam nauki prawnicze, ale już w tym samym roku przeniósł się do Lipska, a w 1514 do Erfurtu. W Lipsku opublikował listy poetyckie na wzór Owidiusza, »Heroides christianae« (1514), o chrześcijańsko-biblijnych i legendarnych bohaterkach. W pierwszej połowie 1515 r. powstała elegia »De vera nobilitate« i w 1517 r. poemat »Victoria Christi ab inferis«. Dzięki »Heroides christianae« stał się bardzo sławny jako poeta. W 1517 r. został profesorem języka łacińskiego na uniwersytecie w Erfurcie.

Jesienią 1518 r. Helius Eobanus Hessus udał się do Holandii, do Erazma z Rotterdamu i podróż opisał w »Hodoeporicon« (1519). W sporze między Johannesem Reuchlinem a Johannesem Pfefferkornem opowiedział się po stronie Reuchlina. W rozpoczętym ruchu reformacyjnym stanął po stronie Marcina Lutra.

W 1523 r. rozpoczął studia medyczne. W 1526 r. przeprowadził się do Norymbergi, gdzie został nauczycielem poezji w »Aegidiengymnasium« i kolegą Joachima Camerariusa. W 1533 r. wrócił jako profesor na uniwersytet do Erfurtu, w 1536 został profesorem historii na uniwersytecie w Marburgu.

Już od początku swojej twórczości pisał wiersze okolicznościowe: do przyjaciół, przeciwników, królów i cesarza, Erazma z Rotterdamu i Marcina Lutra, wiersze o sprawach religijnych i moralnych, o wesołych i smutnych wydarzeniach, w obronie nauki i chwalące medycynę. Wszystkie one odzwierciedlają głosy kręgów uczonych i humanistycznych w przededniu Reformacji i w pierwszych 20-tu latach religijnych sporów. Uznanie zyskał także dzięki epicedionom (poemat na cześć osoby zmarłej) poświęconym Reuchlinowi, Erazmowi z Rotterdamu, Ulrichowi von Huttenowi, Willibaldowi Pirckheimerowi, Albrechtowi Dürerowi i innym. Część tych okolicznościowych poematów jest zebrana w sześciu tomach »Sylvae« (1535).

W 1539 r. Helius Eobanus Hessus wydał główny zbiór swojej twórczości »Operum farragines duae«. Jak u innych humanistów »poufały« list łaciński jest dla niego nośnikiem nowej formy naukowej wymiany myśli. Ważniejszymi ich zbiorami są »Epistolarum familiarum libri XII« (1543) i trzy zbiory Joachima Camerariusa (1557, 1561, 1568). W żadnym z dzieł nie posłużył się językiem niemieckim, zastosował go tylko w kilku listach.

Dzieła (wybór)

  • Helij Eobani Hessi Sylvae duae nuper aeditae Prussia et Amor. 1513.
  • Helii Eobani Hessi Heroidu[m] Christianarum Epistolae. 1514.
  • Hymnus paschalis. 1515.
  • Victoria Christi ab Inferis. 1517.
  • Habes hic lector In Evangelici Doctoris Martini Lutheri laudem defensionemque elegias IIII. 1521.
  • Ecclesiae afflictae epistola ad Lutherum. 1523.
  • Bonae Valetudinis Conservandae Praecepta Ad Magnificum D. Georgium Strutiaden,… Medcinae Laus Ad Martinum Hunum. Coena Baptistae Fierae De Herbarum Virtutibus, & Ea Medicae Artis Parte, Quae in Victus Ratione Consistit. Item Polybus De Salubri Victus ratione privatorum, Ioanne Guinterio Andernaco Medico interprete. Aristotelis problemata, quae ad stirpium genus & oleracea pertinent. 1533.
  • Psalterium universum carmine elegiaco redditum atque explicatum, ac nuper in Schola Marpurgensi aeditum. 1538.

Literatura

  • Friedrich Wilhelm Bautz: Helius Eobanus Hessus. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, s. 791-793.
  • Geiger, Ludwig: „Eobanus Hessus”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 12 (1880), s. 316-319 unter Hessus (online).
  • Hans Rupprich: „Eobanus Hessus, Helius”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 543-545 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała