Jonas Cohn

Jonas Cohn (ur. 2 grudnia 1869 w Görlitz; zm. 12 stycznia 1947 w Birmingham (Anglia)) – pochodzenia żydowskiego niemiecki filozof i pedagog, przedstawiciel neokantyzmu.

Genealogia

  • Ojciec: Philipp (1829–78), kupiec;
  • Matka: Anna Gottschalk (1846–1907);
  • Żona: od 1903 Elise (1872–1953), córka właściciela huty szkła w Murowie (Górny Śląsk) Wilhelma Ebsteina i Mathilde Hausmann.
  • Dzieci: syn Hans Ludwig Gottschalk (1904–1981), arabista.

Biografia

Jonas Cohn pochodził z zamożnej żydowskiej rodziny kupieckiej. Po śmierci ojca mama z synem przeprowadziła się w 1878 r. do Berlina, gdzie od 1883 r. uczęszczał do Askanisches Gymnasium. Po zdanej maturze studiował od 1888 r. botanikę w Lipsku, Berlinie, Heidelbergu. W 1892 r. doktoryzował się w Berlinie u Simona Schwendenera pracą na temat fizjologii roślin. Od 1892 do 1894 r. był pracownikiem naukowym w laboratorium Wilhelma Wundta w Lipsku. W 1897 r. habilitował się z zakresu filozofii i pedagogiki u Wilhelma Windelbanda w Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie od 1901 r. uczył jako profesor nadzwyczajny i od 1919 r. profesor zwyczajny filozofii, psychologii i pedagogiki. Prowadził wykłady na temat „Psychologii”, „Życia psychicznego nastolatków”, „Psychologii i ekonomii”, „Wprowadzenia do psychologii eksperymentalnej z demonstracjami”. Od 1916 r. był asystentem Edmunda Husserla w laboratorium we Fryburgu, od 1920 r. do zwolnienie z powodów rasowych 24 sierpnia 1933 r. należał do zarządu laboratorium. Zarówno Husserl, jak również Heidegger dystansowali się od psychologii eksperymentalnej. Natomiast neokantyści tacy jak Cohn byli na nią otwarci. Starania Cohna o katedrę na uniwersytecie we Fryburgu nie odniosły sukcesu z powodów rasowych, chociaż popierali go Edmund Husserl, Hermann Cohen i Ernst Cassirer. W 1939 r. emigrował do Wielkiej Brytanii.

Myśl filozoficzna Jonasa Cohna opiera się na krytyce machanicystycznego poglądu na naturę. W przeciwieństwie do mechanicyzmu chciał stworzyć własną podstawę świadomości dla etyki, estetyki i pedagogiki. Przy tej sposobności ukazuje się jako reprezentant neokantyzmu, szczególnie szkoły badeńskiej Wilhelma Windelbanda i Heinricha Rickerta. W krytyce poznania zachowuje pogląd Kanta, ale odrzuca jego formalizm dla etyki, estetyki i pedagogiki i oferuje brakujący obiekt materialny w krytyczno-dialektycznej teorii wartości. Opracował „dialektyczną doktrynę wartości”. W przeciwieństwie do dialektyki Hegla, dialektyka Cohna była otwarta, tj., stale się rozwijała. Ludzkie działanie było następnie zdeterminowane zarówno przez przeżycia i doświadczenia, jak i przez normatywne „samo-tworzenie świadomości”. Ta ostatnia była zakorzeniona w „transcendentalnej idealności”. Konkurencja między doświadczeniem a normatywnym samo-tworzeniem powinna pobudzać ludzkie działania. W tym kontekście pisał artykuły o tematyce filozoficznej.

Ta krytyczno-dialektyczna struktura myślenia nadaje się jednocześnie do pedagogiki Cohna, na którą wpłynęła myśl Schleiermachera. Jej celem jest wychowanie młodego człowieka jako autonomiczne ogniwo historycznych wspólnot kulturowych, do których należy. Sprzeczność między indywidualną wolnością a normami powinna mieć produktywny wpływ na społeczeństwo i jednostkę. To przeciwieństwo tworzy dialektyczne ramy dla dalszego rozwoju idei teoretycznej i praktyczny edukacji. Dystans każdej jednostki do społeczeństwa względnie do wspólnoty, w której i z którą żyje, jest ważny, aby stworzyć i rozwinąć wspólnotę. Wychowawcy, którzy zakładają, że społeczeństwo nie musi być poprawiane, nie nadają się na wychowawców. Jednostka, która bezkrytycznie się dopasowuje, zamiast zachowywać się w sposób refleksyjny zgodnie ze specyfiką wspólnoty, nie działa autonomicznie.

Z jednej strony sprzeczna dialektyka między doświadczeniem, a z drugiej strony obiektywna idealność determinowały zasady psychologiczne Cohna. Podobnie jak Gustav Theodor Fechner, Wilhelm Wundt, Hermann Ebbinghaus i Oswald Külpe uczestniczył w rozwoju wówczas nowo powstającej psychologii eksperymentalnej. Zajmował się między innymi kwestią, jak pamięć akustyczno-motoryczna i wzrokowa współdziałają ze sobą. Zajmował się także związkiem między odczuwaniem a percepcją. Przede wszystkim interesował się uzyskaniem psychologicznego materiału dla filozoficznych procesów poznawczych. Odpowiadało to także wyobrażeniom Edmunda Husserla, natomiast Heidegger uważał tego typu rzeczy za zbędne. Jonas Cohn pozostał w eksperymentalnej tradycji laboratorium, którą wprowadził Hugo Münsterberg. Zamiast podobnie jak Münsterberg testować ludzką uwagę i wrażliwość, chciał zbadać eksperymentalnie, jak ludzie dochodzą do swoich wartości i jakie filozoficzne wnioski można z tego wyciągnąć.

Pisma

  • Beiträge zur Physiologie des Collenchyms. 1892.
  • Experimentelle Untersuchungen über die Gefühlsbetonung der Farben, Helligkeiten und ihrer Kombinationen. Philosophische Studien Bd. X, 1894, s. 562–603.
  • Geschichte des Unendlichkeitsproblems im abendländischen Denken bis Kant. Leipzig 1896.
  • Experimentelle Untersuchungen über das Zusammenwirken des akustisch-motorischen und des visuellen Gedächtnisses. 1897. W: Zeitschrift für Psychologie und Physiologie der Sinnesorgane 15: 161–183.
  • Beiträge zur Lehre von den Wertungen. 1897.
  • Allgemeine Ästhetik. Leipzig: Engelmann 1901.
  • Zur Vorgeschichte eines Kantischen Ausspruchs über Kunst und Natur. 1906.
  • Voraussetzungen und Ziele des Erkennens. Untersuchungen über die Grundfragen der Logik. Leipzig 1908.
  • Der Sinn der gegenwärtigen Kultur. Ein philosophischer Versuch. Leipzig: Meiner 1914.
  • Geist der Erziehung. Pädagogik auf philosophischer Grundlage. Leipzig: Teubner 1919.
  • Erziehung zu sozialer Gesinnung. Langensalza: Beyer & Söhne 1920.
  • Theorie der Dialektik. Formenlehre der Philosophie. Leipzig: Meiner 1923.
  • Befreien und Binden. Zeitfragen der Erziehung überzeitlich betrachtet. Leipzig: Quelle & Meyer 1926.
  • Wertwissenschaft. Stuttgart 1932.
  • Wirklichkeit als Aufgabe. Stuttgart o. J. 1955.
  • Vom Sinn der Erziehung: ausgewählte Texte. Schöningh, Paderborn 1970.

Literatura

Linki

Autor: Roman Penkała