Christian Friedrich Daniel Schubart

Christian Friedrich Daniel Schubart (ur. 24 marca 1739 Obersontheim (Wirtembergia); zm. 10 października 1791 w Stuttgarcie) – niemiecki poeta, organista, kompozytor i publicysta. Historyczne znaczenie uzyskał szczególnie dzięki pismom ostro krytykującym władzę absolutystyczną w ówczesnym Księstwie Wirtemberskim. (wyznanie ewangelickie)

Christian Friedrich Daniel Schubart
Christian Friedrich Daniel Schubart.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Jacob (ok. 1711–74), kantor, od 1740 dyrektor muzyczny w Aalen; matka Johanna Helena Juliana Hörner (1713–97) z Sulzbach; – ożenił się w Geislingen w 1764 z Helene Bühler (1744–1819); miał 3 dzieci.

Życiorys

Christian Schubart wyrastał w Aalen, gdzie jego rodzina przeprowadziła się w 1740 roku. Po ukończeniu liceum w pobliżu Nördlingen (1753–56) i gimnazjum w Norymberdze rozpoczął w 1758 r. studia teologiczne w Erlangen, które musiał w 1760 r. przerwać z przyczyn finansowych. Od 1763 r. pracował w Geislingen an der Steige jako nauczyciel domowy i kaznodzieja. Początkiem 1766 r. napisał pierwsze wiersze pietystyczne (Die Baadcur; Zaubereien). Od 1769 r. działał jako organista i dyrektor muzyczny w Ludwigsburgu. W 1770 r. zredagował zbiór wierszy Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724–1803).

Z powodu parodii liturgii katolickiej i satyry dotyczącej członka dworu książęcego został w 1773 r. wypędzony z Wirtembergii. W 1774 r. został w Augsburgu wydawcą tygodnika polityczno-artystycznego Teutsche Chronik.

Jego artykuły zapewniły czasopismu w krótkim czasie ok. 20 000 czytelników. Oprócz artykułów o polityce i porad dla chłopów i handlarzy publikował w nim swoje poematy chwalące wiejskie życie (m.in. An Lieschen, Ein Bauernlied, 1774; Der Bauer im Winter, 1774; Lied e. Schwabenmädgen, 1775) oraz polityczne zgryźliwe wiersze w stylu Sturm und Drang, w których atakował absolutystyczną samowolę panujących (Der Wolf und der Hund, 1774; An Ihro Gnaden, 1774; Der Hahn und der Adler, Eine Fabel ohne Moral, 1774). Jego krótka historia Zur Geschichte des menschlichen Herzens dostarczyła wątek Fryderykowi Schillerowi (1759–1805) do Zbójców (Die Räuber). Ostra krytyka Kościoła katolickiego, a przede wszystkim jezuitów doprowadziła do cofnięcia mu prawa do publikacji. W związku z tym przeniósł się w 1775 r. do protestanckiego Ulm, gdzie również musiał walczyć z cenzurą. W 1775 w wierszu Freyheitslied eines Kolonisten krytykował niemieckich kiążąt za sprzedawanie swoich poddanych do brytyjskiego wojska, którzy musieli potem walczyć przeciw rewolucji amerykańskiej.

W styczniu 1777 r. poplecznicy księcia Karola Eugeniusza Wirtemberskiego (1728–1793) zwabili go do Wirtembergii, gdzie bez jasnego oskarżenia został aresztowany i na dziesięć lat osadzony w twierdzy Hohenasperg. Tam napisał autobiografię Leben und Gesinnung (2 tomy, 1791/93, nowe wydanie 1980), jak również jeden z najbardziej jego znanych wierszy Die Fürstengruft (1780). Po zwolnieniu z więzienia w 1787 r., w którym odwiedzili go Johann Caspar Lavater (1741–1801) i Schiller, znalazł posadę dyrektora teatru dworskiego i poety dworskiego w Stuttgarcie. Tutaj bez cenzury mógł ponownie publikować swoje czasopismo jako Schubarts Vaterländische (1787/88, w latach 1788/89 pt. Vaterlandschronik i od 1789 do 1791 pt. Chronik. Do 1793 r. czasopismo było wydawane przez jego syna Ludwiga (1765–1811) i przyjaciela Gottholda Friedricha Stäudlina (1758–1796).

Christian Schubart uważany był za geniusza muzycznego. Johann Wolfgang von Goethe (1749–1832) oceniał go jako jednego z najlepszych pianistów i wirtuozów organowych swego czasu. Schubart napisał i skomponował w 1782 m.in. pieśń Forelle (Pstrąg), która stała się znana dzięki muzyce Franza Schuberta (1797–1828). W latach 1785-86 napisał pismo Ideen zu einer Aesthetik der Tonkunst wydane w 1806 r. przez syna Ludwiga, które do dzisiaj przedstawia wartą poczytania teorię muzyki (angielskie wydanie 1983). W Niemieckiej Republice Demokratycznej Christian Schubart zaliczany był do przedstawicieli Sturm und Drang, traktowany jako buntownik i ofiara feudalizmu oraz prekursor literatury rewolucyjnej w Niemczech.

Literatura

  • Michael Myers: Schubart, Christian Friedrich Daniel w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, s. 602.
  • Adolf Wohlwill: Schubart, Christian w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 32, Duncker & Humblot, Leipzig 1891, S. 588–599.

Linki