Paul Cassirer

Paul Cassirer (ur. 21 lutego 1871 w Görlitz; zm. 7 stycznia 1926 w Berlinie) – niemiecki wydawca, handlarz dziełami sztuki, kolekcjoner i galerysta w Berlinie. (wyznanie mojżeszowe)

1912 von Kalckreuth Portrait Paul Cassirer anagoria
Paul Cassirers (autor: Leopold von Kalckreuth, 1912).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Louis (1839–1904), założyciel firmy Cassirer & Co. Kabelwerke w Berlinie.
  • Matka : Emilie Schiffer (1850–1890).
  • Bracia : Richard (1868–1925), Alfred (1875–1932) i Hugo (1869–1920) założyli firmę razem z ojcem.
  • Siostra : Else.
  • Ożenił się : 1) z Lucie Oberwart, 2) w 1910 z Ottilie (1880-1971, pseudonim artystyczny Tilla Durieux), aktorka.
  • Dzieci : syn i córka z pierwszego małżeństwa.

Życiorys

Paul Cassirer studiował historię sztuki w Monachium, gdzie przyłączył się do tamtejszej bohemy i był współredaktorem tygodnika Simplicissimus. W 1898 założył z kuzynem Brunonem wydawnictwo „Bruno & Paul Cassirer, Kunst- und Verlagsanstalt” i zaczęli zajmować się handlem dziełami sztuki. Poznali Maxa Liebermanna (1847–1935) i Maxa Slevogta (1868–1932), którzy wprowadzili ich w berlińskie środowisko artystyczne. Obaj malarze byli członkami Secesji Berlińskiej, do której Paul Cassirer (m.in. dzięki propozycji jej prezydenta Liebermanna) powołany został jako sekretarz. W ścisłej współpracy z Secesją Berlińską, która zwróciła się przeciw oficjalnym wystawom i przeciw sztuce dworskiej Antona von Wernera (1843–1915), pomógł jej w uzyskaniu międzynarodowego uznania.

Paul Cassirer przyjaźnił się z francuskim handlarzem dziełami sztuki Paulem Durand-Ruelem (1831–1922). Propagował malarstwo francuskich impresjonistów, przez co ściągnął na siebie niechęć cesarza. Dzięki niemu odnieśli sukces m.in. Max Liebermann, Max Slevogt, Lovis Corinth (1858–1925) i Wilhelm Trübner (1851–1917). Po rozstaniu z kuzynem otworzył w 1901 własny salon sztuki. W 1908 założył wydawnictwo Verlag Paul Cassirer. Wydawał literaturę artystyczną, jak również beletrystykę, wspierał literacki ekspresjonizm, jako pierwszy popierał Ernsta Barlacha (1870–1938) i wydał dzieła zebrane Heinricha Manna (1871–1950). W 1909 powołał do życia drukarnię „Pan–Presse”. Drukowała impresjonistyczne i ekspresjonistyczne ilustracje książkowe znanych artystów. W 1910 reaktywował założone przez Otto Juliusa Bierbauma (1865–1910) i Juliusa Meiera-Graefe (1867–1935) czasopimo Pan, które później wydawał Alfred Kerr (1867–1948). W tym samym roku powołał do życia „Towarzystwo Pan”, aby nieznane lub zakazane utwory sceniczne - przede wszystkim Franka Wedekinda (1864–1918) - udostępnić małemu kręgowi przyjaciół teatru, lub zwrócić uwagę scen oficjalnych na młodych autorów.

W 1914 Paul Cassirer zgłosił się jako ochotnik do służby wojskowej w czasie I wojny światowej. W wyniku jego postawy popadł w duże kłopoty, czasowo przebywał w areszcie, oskarżony był m.in. o sprzedaż francuskich obrazów. Pruskie urzędy i cesarz zajmowali się „przypadkiem Cassirera”. Zatrzymana została produkcja wydawnictwa i wiele książek w porozumieniu z pisarzami przekazana została do innych wydawnictw. Przy pomocy Harryego Grafa Kesslera (1868–1937) i innych przyjaciół uciekł do Szwajcarii, gdzie żył w Bernie i Zurychu w kręgu pisarzy o poglądach pacyfistycznych. 16 listopada 1917 założył razem z wydawcą Maxem Rascherem (1883–1962) wydawnictwo Max Rascher Verlags AG, które publikowało pisma angielskich, niemieckich i francuskich pacyfistów. Po rewolucji w 1918 należał do Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands) i wydawał też pisma socjalistycznych autorów m.in. Karla Kautskyego (1854–1938), Eduarda Bernsteina (1850–1932) i Ferdinanda Lassalle (1825–1864). Od 1919 do 1920 publikował, założony w 1913, miesięcznik Die weißen Blätter, który był organem literackiego ekspresjonizmu.

Z powodów osobistych Paul Cassirer popełnił samobójstwo 7 stycznia 1926 w Berlinie. Kiedy Adolf Hitler (1889–1945) doszedł do władzy, galeria i wydawnictwo były już od 1931 zamknięte. Walter Feilchenfeldt (1894–1953) i Grete Ring (1887–1952) wywozili od 1933 zbiory z salonu sztuki Paula Cassirera do Amsterdamu, Zurychu i Londynu.

Literatura

  • Karl H. Salzmann: Cassirer, Paul w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 3, Duncker & Humblot, Berlin 1957, ISBN 3-428-00184-2, s. 169. (online).

Linki

Autor: Roman Penkała