Hermann Broch

Hermann Broch (ur. 1 listopada 1886 w Wiedniu, zm. 30 maja 1951 w New Haven, USA) – pochodzenia żydowskiego austriacki pisarz, poeta, psycholog i filozof kultury.

Hermann Broch portrait photograph, 1909
Hermann Broch, 1909.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Josef (1852–1933), fabrykant w Teessdorf;
  • Matka: Johanna Schnabel (1863–1942 w obozie koncentracyjnym Theresienstadt);
  • Żona: 1) Franziska Rothermann, 2) Annemarie, wdowa po krytyku Juliusie Meier-Graefe (1867–1935);
  • Dzieci: jeden syn.

Życiorys

Hermann Broch studiował filozofię, matematykę i budowę maszyn włókienniczych w Wiedniu i Mühlhausen. Po ukończeniu studiów rozpoczął w 1907 roku pracę w fabryce tekstylnej ojca w Teesdorf koło Wiednia, którą kierował od 1916 roku. Po sprzedaży firmy w 1927 roku studiował matematykę, filozofię i fizykę na uniwersytecie w Wiedniu oraz poświęcił się pisarstwu. Po ukończeniu studiów opublikował w 1931 roku dwie pierwsze części trylogii Lunatycy (Schlafwandler), w ktorej zawarł swoją teorię o upadku wartości. W 1933 ukazała się powieść Nieznana wielkość (Die unbekannte Größe) oraz esej Zło w systemie wartości sztuki (Das Böse im Wertsystem der Kunst), w którym połączył społeczne i polityczne zjawiska z kwestiami etycznymi. W Zurychu wystawiono w 1934 roku jego sztukę Ponieważ nie wiecie, co robicie (Denn sie wissen nicht, was sie tun).

Po aneksji Austrii przez Niemcy w marcu 1938 roku gestapo aresztowało Hermanna Brocha, ale dzięki pomocy Jamesa Joyce'a (1882–1941) i Stephena Hudsona (1868–1944) emigrował do Wielkiej Brytanii, a stamtąd przy wsparciu Tomasza Manna (1875–1955) i Alberta Einsteina (1879–1955) do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Tutaj ukończył w 1945 roku swoje najbardziej znane dzieło Śmierć Wergilego (Der Tod des Vergil), w którym szczególnie wyraźnie ujawnił się centralny punkt jego twórczości, którym była "koncentracja na fenomenie umierania". Po otrzymaniu nagrody Fundacji Rockefellera na Princeton University (1942,1944) za studia nad psychologią tłumu, otrzymał w 1950 roku posadę profesora honorowego na Uniwersytecie Yale w New Haven. W tym samym roku ukazała się ostatnia powieść Brocha Niewinni (Schuldlosen) składająca się z jedenastu opowiadań.

Dzieła (wybór)

  • Lunatycy (Schlafwandler), 1931.
  • Nieznana wielkość (Die unbekannte Größe), 1933.
  • Zło w systemie wartości sztuki (Das Böse im Wertsystem der Kunst), 1933.
  • Śmierć Wergilego (Der Tod des Vergil), 1945.
  • Niewinni (Schuldlosen), 1950.
  • Oczarowanie (Die Verzauberung), postum 1953.

Literatura

  • Schöler, Esther, "Broch, Hermann" w: Neue Deutsche Biographie 2 (1955), s. 619-620 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118515551.html#ndbcontent.
Autor: Roman Penkała