Tycho Brahe

Tycho Brahe (właśc. Tyge Ottesen Brahe, zwany także Tycho de Brahe; ur. 14 grudnia 1546 r. w zamku Knutstorp; zm. 24 października 1601 r. w Pradze) - duński astronom. (wyznania ewangelickiego)

Tycho Brahe
Tycho Brahe.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ożenił się w 1573 r. z Kirstine Barbarą Jörgensdatter, córką pastora z Kågeröd; miał ośmioro lub dziewięcioro dzieci.

Życiorys

Tycho Brahe pochodził z rodziny szlacheckiej. 19 kwietnia 1559 r. immatrykulował na uniwersytet w Kopenhadze, aby studiować filozofię i retorykę. Zaćmienie Słońca w 1560 r. obudziło jego wielkie zainteresowanie astronomią i co raz więcej czasu poświęcał obserwacjom astronomicznym. W następnych latach studiował prawo, nauki przyrodnicze i matematykę w Lipsku, Wittenberdze, Rostocku i Bazylei. W Lipsku rozpoczął studia astronomiczne m.in. u Johanna Hommela (1518-1562) i Valentina Thaua (1531-1575). Ówczesne niewystarczające metody obserwacji pozycji gwiazd prowadziły do tego, że już wcześnie zajmował się metodyką i instrumentami do pomiaru wysokości pozycji ciał niebieskich.

  Tycho Brahe obserwował w 1572 gwiazdę supernową, "cud, jaki od początku świata nie był widziany". Jego pismo o "nowej, nigdy dotąd nie widzianej gwieździe" uczyniło go znanym wśród astronomów w całej Europie.

Król Danii i Norwegii Fryderyk II (1534-1588 ) sfinansował obserwatoria astronomiczne Uraniborg i Stjerneborg na wówczas jeszcze duńskiej wyspie Ven, na której Brahe prowadził badania przez 21 lat. Brahe zbudował nie tylko wszystkie potrzebne instrumenty, ale drukował także swoje własne książki.

W jego czasach  nie było jeszcze żadnych teleskopów. Swoje obserwacje pozycji gwiazd i planet, które wówczas były najbardziej precyzyjne przeprowadził przy pomocy murowanego kwadrantu w Uraniborgu. Na podstawie braku akceptacji dla ptolemeuszowskiego modelu geocentrycznego i kopernikańskiego modelu heliocentrycznego budowy wszechświata rozwinął model kompromisowy, który połączył elementy obu modeli i został nazwany "tychonicznym modelem świata". Tychoniczny model świata zakłada, że w centrum świata jest nieruchoma Ziemia, wokół której krążą Słońce i Księżyc, ale wszystkie pozostałe ciała niebieskie krążą wokół Słońca. Również sfera niebieska ze stałymi gwiazdami obraca się w ciągu 24 godzin wokół Ziemi. Dzięki temu uważał, że teoria ta wyjaśnia wielką część problemów teorii epicyklów. Model ten przewidywał względne ruchy planet identyczne jak teoria heliocentryczna, ale był jednocześnie zgodny z Biblią.

Po śmierci Fryderyka II jego następca, król Chrystian IV Oldenburg (1577-1648) ograniczył finansowanie prowadzonych badań i w październiku 1597 r. Brahe przeprowadził się na zaproszenie Heinricha Rantzaua (1526-1598) na zamek Wandesburg koło Hamburga. Opuszczając Uraniborg zabrał ze sobą wszystkie skonstruowane przez siebie instrumenty. We wrześniu 1598 r. opuścił Wandsbek i od 1599 r. był nadwornym matematykiem w Pradze, a cesarz Rudolf II Habsburg (1552-1612) kazał zbudować dla niego obserwatorium astronomiczne, które ukończono jednak po śmierci Brahe. W Pradze jego współpracownikiem był Johannes Kepler (1571-1630), który wykorzystał obserwacje Brahe do sformułowania i potwierdzenia swoich praw o ruchu planet.

Od sierpnia 1599 r. do czerwca 1600 r. Tycho Brahe przebywał w miasteczku Benátky nad Jizerou (Czechy). Zmarł 24 października 1601 w Pradze. Jego żona Kirstine kupiła majątek ziemski w Czechach. Obaj małżonkowie zostali pochowani w Pradze w kościele Matki Bożej przed Tynem (czes. Kostel Matky Boží před Týnem, potocznie Týnský chrám).

Dzieła (wybór)

  • De stella nova anni 1572. 1572.
  • Epistolae astronomicae. 1596.
  • Tychonis Brahe Dani De Novis Aetherei Mvndi Generationibvs Hoc Aevo Conspectis Liber Secvndvs. Qvi Est De Stella Cavdata ingenti, quae juxta exactum trientem Nouembris Anni 1577. primùm apparuit, & circa finem Ianuarij anni proximè sequentis videri desijt [Holzschn.-Vign.] 1596.
  • Tychonis Brahe Astronomiae instauratae mechanica. 1598.

Literatura

  • John Louis Emil Dreyer: Tycho Brahe. A picture of scientific life and work in the sixteenth century. Edinburgh 1890; wydanie niemieckie: Tycho Brahe. Ein Bild wissenschaftlichen Lebens und Arbeitens im sechzehnten Jahrhundert. Braun, Karlsruhe 1894 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała