Georg von Below

Georg Anton Hugo von Below (ur. 19 stycznia 1858 w Królewcu; zmarł 20 października 1927 w Badenweiler) – niemiecki historyk prawa i gospodarki. (wyznanie ewangelickie)

Georg von Below 175px
Georg von Below.
Źródło: Kulturportal West-Ost

Genealogia

Ojciec Friedrich Karl (1825–75, oficer i właściciel dóbr w okolicach Gusiewa), syn Gustava (1791–1852), adiutant króla Friedricha Wilhelma IV, 1849-52 członek pruskiej Izby Panów i Emmy Gräfin Keyserlingk; matka Marie (1835–1905), córka Ferdinanda Freiherra von der Goltz i Karoline von Götzen; – ożenił się w Elberfeld w 1889 z Minną Wiebel; dzieci 3 synów : Gerd Karl Ferdiand (1893-1945, dr filozofii, jako pułkownik zmarł w rosyjskim obozie dla jeńców w Czerepowiec), Ernst Siegfried Waldemar (1896-1915, poległ jako porucznik w pobliżu Neuve-Chapelle), Werner Bernhard Friedrich (1899-1918, poległ jako porucznik w okolicach Dormans) oraz 2 córki : Marie Margarete (1890–1890) i Herta Emmy Adelheid (1891–1963, w roku wyszła za mąż za doktora prawa Alfreda Schmidta).

Życiorys

Georg von Below pochodził ze starej oficerskiej i urzędniczej ewangelickiej rodziny von Below. W latach 1869-1878 uczęszczał do gimnazjum humanistycznego w Gusiewie. W latach 1878-1883 studiował historię, filozofię i germanistykę na uniwersytetach w Królewcu (1878-1879), Bonn (1879-1880 i 1881-1883) i Berlinie (1880). Jego nauczycielami historii byli m.in. Wilhelm Maurenbrecher (1838–1892), Moriz Ritter (1840–1923), Karl Menzel (1835–1897), Karl Lamprecht (1856–1915), Heinrich von Treitschke (1834–1896) , a historii prawa August Johann von Stintzing (1825–1883) i Heinrich Brunner (1840–1915). Doktorem filozofii został w 1883 roku broniąc pracę pt. Die Entstehung des ausschließlichen Wahlrechts der Domkapitel u Moriza Rittera. W 1884 roku jako pracownik naukowy uniwersytetu w Bonn zajmował się wydaniem dokumentów księstwa Jülich-Berg, a w 1885 pracował w archiwum miejskim w Düsseldorfie. W 1886 roku habilitował się z historii w Marburgu pracą Das bergische Rechtsbuch und die landständische Verfassung in Berg zur Zeit der Abfassung derselben, której promotorami byli Conrad Varrentrapp (1844–1911) i Max Lenz (1850–1932). W latach 1886-1888 pracował w Marburgu jako Privatdozent. Po ponownej habilitacji w Królewcu w 1888 roku był tam od 1889 roku profesorem nadzwyczajnym, od 1891 roku profesorem zwyczajnym historii średniowiecznej i nowożytnej w Münster. W 1897 roku został profesorem w Marburgu, w 1901 w Tybindzie i we Fryburgu, gdzie wykładał do 1924 r., do emerytury.

W 1903 roku otrzymał honorowe członkostwa Tübinger Wingolf i w 1911 roku przyczynił się do powstania Freiburg Wingolf. Od 1903 roku był członkiem komisji historycznej Bawarskiej Akademii Nauk, od 1909 Akademii Nauk w Heidelbergu, od 1916 Wiedeńskiej Akademii Nauk (obecnie Austriacka Akademia Nauk) i od 1924 Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk. W 1917 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa teologii na uniwersytecie Erlangen.

Znaczenie

Georg von Below był jednym z najwybitniejszych i najbardziej zadziornych konserwatywnych przedstawicieli historiografii niemieckiej pod koniec Cesarstwa Niemieckiego i Republiki Weimarskiej. Odegrał ważną rolę przede wszystkim w debacie o kulturoznawcze poglądy Karla Lamprechta. Był konkretny w podejściu do tematu, niekiedy subiektywny w ocenie, przeważnie polemiczny w tonie, ale zawsze dążył do precyzji pojęć i jasności metodologii w zakresie badania historii prawa i gospodarki. Protestował przeciw pracom naukowym, które według niego były fałszywe lub zagmatwane w założeniach rzeczowych lub metodologicznych. Jego przekonanie, że mocne narodowe państwo jest pożądanym celem historii, ponieważ jedynie ono może zapewnić „dobrobyt swoim poddanym”, doprowadziło go do napisania pierwszej części jego standardowego dzieła Der deutsche Staat des Mittelalters (Państwo niemieckie w średniowieczu). Praca ta była rozrachunkiem z odmiennymi poglądami m.in. Ottona von Gierke i omawia w niej polityczny porządek w średniowieczu, publiczny i prawny charakter państwa. Druga część się nie ukazała.

Jego prace naukowe obejmują trzy zazębiające się dziedziny: badanie historyczne prawa i konstytucji, historii społecznej i gospodarczej oraz ich metodologiczne historyczno-teoretyczne rozważanie.

Duży wpływ na jego niemiecko- pruskie i chrześcijańsko-konserwatywne poglądy wywarł historyk Heinrich von Treitschke, ekonomista Adolph Wagner (1835–1917) i berliński nadworny pastor Adolf Stoecker (1835–1909) . Ich wpływ ujawnił się w jego ostatnich latach życia, w historyczno-politycznych pismach o włoskiej polityce średniowiecznego Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Na podstawie swojego widzenia historii jako ostatni poważny historyk bronił w 1927 roku tezę Heinricha von Sybela (1817–1895), z której wynikało, że polityka średniowiecznych władców Włoch i cesarstwa była zgubna, ponieważ uniemożliwiła powstanie narodowego państwa niemieckiego.

Praca nad edycją dokumentów księstwa Jülich-Berg dostarczyła mu obszerne materiały. Na ich podstawie powstało pytanie dotyczące znaczenia prawa Świętego Cesarstwa Rzymskiego w początkach zwierzchnictwa nad księstwem (krajem, miastem) do ich terytorialno-państwowego rozwoju prawnego. Wydana praca w 1892 roku Ursprung der deutschen Stadtverfassung sprowokowała trwające długie lata spory na temat teorii gild, sądownictwa i przywilejów targowych przede wszystkim z Gustawem Schmollerem (1838–1917), Karlem Lamprechtem i Rudolphem Sohmem (1841–1917).

Był również autorytetem w badaniu średniowiecznej historii rolnictwa i gospodarki. Napisał na ten temat liczne artykuły, wydane w 1892 roku w Handwörterbuch der Staatswissenschaften i w 1898 roku w Wörterbuch der Volkswirtschaft. Jego główna uwaga była skierowana na średniowieczne prawo agrarne, rozwój sektora miejskiego i polityki gospodarczej na początku współczesnego państwa. Below udowodnił, że poddani w średniowieczu byli tylko w pewnych granicach pozbawieni praw i w związku z tym byli w stanie produkować na potrzeby rynku. Był krytyczny wobec wyników badań Wernera Sombarta (1863–1941), który napisał Modernen Kapitalismus (wyd.1902) i pracy Karla Büchera (1847–1930) Entstehung der Volkswirtschaft (wyd.1918).

Below jako jeden z pierwszych historyków w Niemczech oprócz Karla Lamprechta uznawał historię społeczną i gospodarczą jako jedną gałąź historii kultury. Jednak w przeciwieństwie do Lamprechta nie chciał ją podporządkować lub przeciwstawić historii politycznej, ale widział ją jako część powszechnej historii. To podejście doprowadziło do intensywnej dyskusji z Maxem Weberem (1864–1920) , współzałożycielem niemieckiej socjologii, którego bardzo cenił. Wynikiem tych dyskusji było odrzucenie przez Belowa socjologii jako odrębnej dyscypliny naukowej. Jego krytyka socjologii poszła tak daleko, że zniesławił próbę utworzenia katedry socjologii w 1918 roku we Fryburgu jako krok do wprowadzenia socjalizmu. Wywołało to ostry spór z Ferdinandem Tönniesem (1855–1936) i Leopoldem von Wiese (1876–1969).

Below był też czynnym politykiem o czym świadczy założenie przez niego lokalnego oddziału Freikonservativen Reichspartei w 1907 roku we Fryburgu, wspólnie z Houstonem Stewartem Chamberlainem (1855–1927) w 1917 roku założył czasopismo Deutschlands Erneuerung i z Othmarem Spannem (1878–1950) serię pism Herdflamme.

Dzieła (wybór)

  • Der Ursprung der deutschen Stadtverfassung, (1892).
  • Das ältere deutsche Städtewesen, (1898).
  • Die Ursachen der Rezeption des Römischen Rechts in Deutschland, (1905).
  • Der deutsche Staat des Mittelalters, (1914).
  • Deutsche Geschichtsschreibung des 19. Jahrhunderts, (1916).
  • Die Ursachen der Reformation, (1916).
  • Probleme der Wirtschaftsgeschichte, (1920).
  • Soziologie als Lehrfach, (1920).
  • Territorium und Stadt (2 istotnie zmienione wydanie 1923).
  • Zum Streit um das Wesen der Soziologie, W: Jahrbuch für National-Ökonomie 124. Bd. (1926).
  • Die italienische Kaiserpolitik des deutschen Mittelalters, (1927).

Literatura

  • Hermann Aubin: „Below, Georg Anton Hugo von” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 32 (online).
  • Hans Cymorek: Georg von Below und die deutsche Geschichtswissenschaft um 1900. Stuttgart 1998, ISBN 3-515-07314-0.
  • Otto Gerhard Oexle: Ein politischer Historiker. Georg von Below (1858–1927), W: Notker Hammerstein (Hrsg.): Deutsche Geschichtswissenschaft um 1900. Stuttgart 1988, ISBN 3-515-05059-0, s. 283–312.
  • M. Mierendorff: Below, Georg von. w Wilhelm Bernsdorf, Horst Knospe (Hrsg.): Internationales Soziologenlexikon, tom 1, Stuttgart 1980, s. 27.
  • Minnie von Below: G. v. Below. Ein Lebensbild, Stuttgart 1930.

Linki

Autor: Roman Penkała