Johann Beer

Johann Beer
Johann Beer.
Źródło: Wikimedia Commons

Johann Beer (warianty nazwiska: Behr, Bär, Bähr; ur. 28 lutego 1655 w St. Georgen im Attergau (Górna Austria), zm. 6 sierpnia 1700 w Weißenfels (Niemcy)) – austriacki i saksoński pisarz, kompozytor i teoretyk muzyki, autor satyrycznych opowiadań i powieści szelmowskich. Między 1677 a 1685 napisał 20 powieści i opowiadań. (wyznanie ewangelickie)

Genealogia

  • Ojciec: Wolfgang Beer (1621–99), karczmarz w St. Georgen, później urzędnik w Ratyzbonie (niem. Regensburg);
  • Matka: Susanna (1623 lub 1624-94), córka Johanna Stadlmaira z Schörfling am Attersee;
  • Ożenił się: w Halle w 1679 r. z Rosiną Elisabeth z domu Bremer z Halle; miał 11 dzieci.

Życiorys

Johann Beer urodził się 28 lutego 1655 r. w St. Georgen im Attergau jako syn protestanckiego karczmarza Wolfganga i jego żony Susanne Beer. Z przyczyn wyznaniowych rodzina przeprowadziła się w 1669 r. do Ratyzbony. Johann Beer, który uczęszczał początkowo do szkoły w St. Georgen, a potem jako chłopiec w chórze uczył się muzyki w latach 1662–69 w opactwach w Lambach i Reichersberg am Inn, kontynuował teraz naukę w szkole łacińskiej w Passau (1669/70) i w gimnazjum ewangelickim (Gymnasium poeticum) w Ratyzbonie (1670–75). W 1675 r. immatrykulował na uniwersytet w Altdorf, od 1676 r. studiował teologię w Lipsku, ale już w tym samym roku został powołany do Halle do dworskiej kapeli księcia Saksonii-Weißenfels Augusta (1614–1680) jako kompozytor i skrzypek. W 1680 r. przeprowadził się z żoną do Weißenfels, gdzie przeniesiona została kapela. Tam awansował w 1685 r. na koncertmistrza i w 1697 książęcego bibliotekarza.

Z twórczości kompozytorskiej Johanna Beera niewiele się zachowało. Dużo większe znaczenie uzyskał jako pisarz muzyczny dzięki pismom polemicznym Ursus murmurat i Ursus vulpinatur (oba 1697), w których muzykę jako dar Boga bronił przed pietystą Gottfriedem Vockerodtem (1665–1727) i przede wszystkim dzięki wydanej pośmiertnie książce Musikalische Diskurse (Dyskursy muzyczne) , która zawiera wartościowe wiadomości dotyczące teorii i praktyk w muzyce barokowej.

W odróżnieniu do tych pism, Beer wydawał inne dzieła pod różnymi pseudonimami (np. Alamodus Pickelhering, Amandus de Amanto, Amandus de Bratimero, Antonius Caminerus, Der Neue Ehemann, Ein Lebendiger Mensch, Expertus Rupertus Ländler, Florianus de Francomonte, Franciscus a Claustro, Hanss Guck in die Welt, Jan Rebhu, Sambelle, Wolffgang von Willenhag) i dopiero w 1931 i 1932 ustalono, że był ich autorem. Wśród nich znalazły się romansy rycerskie, powieści szelmowskie, jak również pisma satyryczne, których autorstwo jest częściowo niepewne i przypisywane są także Johannesowi Riemerowi (1648–1714), który kilkakrotnie krytykował antyfeminizm Beera.

Johann Beer pozostawił pismo biograficzne, w którym informuje o swoim urodzeniu, dzieciństwie, młodości oraz dalszym przebiegu życia. Na brzegu rękopisu narysował liczne ilustracje. Początkowo płynne opowiadanie przeistacza się wkrótce w dziennik i chronologiczne wyliczanie wydarzeń życiowych. Opisuje liczne wypadki, nieszczęścia, choroby, stracenia i inne gwałtowne wydarzenia. Te notatki kończą się informacją, że sam autor został 28 lipca 1700 r. ciężko ranny podczas konkursu strzeleckiego zwanego „strzelaniem do ptaków”. To pismo autobiograficzne stało się podstawą studiów psychobiograficznych, które zajmowały się przede wszystkim dziecięcą traumą – śmiertelnym wypadkiem dwóch jego młodszych braci Abrahama i Gottlieba, gdy Beer miał około pięciu lat.

Poza tym napisał powieści szelmowskie takie jak Des Abentheuerlichen Jan Rebhu Artlicher Pokazi (1679/80) i Der Symplizianische Welt-Kucker (1677/79). Jako autor tych pism zdemaskowany został dopiero w 1932 r. przez germanistę Richarda Alewyna (1902–1979). W odróżnieniu od Hansa Jakoba Christoffela von Grimmelshausena (ok. 1622–1676) Beer uwolnił się od symbolicznego światopoglądu baroku i w swoich powieściach realistycznie przedstawił współczesną mu rzeczywistość. Powieści Die Teutschen Winternächte (Niemieckie noce zimowe) i Die kurtzweilgen Sommer-Täge (Zabawne dni letnie) są przykładem moralizatorskiej satyry społecznej.

Dzieła (wybór)

  • Der Simplicianische Welt-Kucker. 4 tomy, Halle/Saale 1677–1679.
  • Der abenteuerliche wunderbare und unerhörte Ritter Hopfen-Sack von der Speck-Seiten. (Zabawny, cudowny i bezczelny rycerz Chmielowy Worek z Połaciowych Słonin) Halle 1678.
  • Das Narrenspital. (Szpital głupców) 1681.
  • Der Politische Feuermäuer-Kehrer. Weidmann, Leipzig 1682.
  • Teutsche Winternächte. (Niemieckie noce zimowe) Nürnberg 1682.
  • Die kurtzweiligen Sommer-Täge […] (Zabawne dni letnie). Nürnberg 1683.
  • Musicalische Fuchsjagdt. (Muzyczne polowanie na lisa) Weißenfels 1697.
  • Geschicht und Histori von Land-Graff Ludwig dem Springer. (Historia i opowieść o landgrafie Ludwiku Skoczku) Weißenfels 1698.
  • Adolf Schmiedecke (Wydawca): Johann Beer. Sein Leben von ihm selbst erzählt. (Johann Beer. Jego życie opowiedziane przez niego samego.) Vandenhoeck; Ruprecht, Göttingen 1965, DNB 450303241.

Literatura

  • Richard Alewyn: Johann Beer (= Palaestra. 181). Leipzig 1932.
  • Richard Alewyn: „Beer, Johann” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 736 (online).
  • (Digitalisat).

Linki