Karl Friedrich Bahrdt

Karl Friedrich Bahrdt (ur. 25 sierpnia 1741 r. w Bischofswerda (górnołużycki Biskopicy), Górne Łużyce; zm. 23 kwietnia 1792 r. w Nietleben k. Halle) - niemiecki teolog ewangelicki i pisarz okresu oświecenia.

Karl Friedrich Bahrdt. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia ↑

Ojciec Johann Friedrich Bahrdt, profesor teologii i superintendent w Lipsku; matka Christiana Elisabeth Ehrenhaus, córka kaznodziei; - ożenił się w Erfurcie 29 czerwca 1769 r. z Johanną Elisabeth Kühn, wdową; przypuszczalnie miał 1 syna (wcześnie zmarł) i 3 córki.

Życiorys ↑

Bahrdt studiował od 16 roku życia filozofię, teologię i filologię w Lipsku m.in. u Christiana Augusta Crusiusa. W 1761 r. promował się, w 1762 r. został katechetą, a już w 1766 r. profesorem nadzwyczajnym filologii biblijnej w Lipsku oraz kaznodzieją w kościele Peterskirche. Z powodu rozpustnego życia i afery z prostytutką musiał w 1768 r. zrezygnować z pełnionych funkcji. Dzięki protekcji Christiana Adolpha Klotza został w 1769 r. profesorem w Erfurcie. Przypuszczalnie dzięki Johannowi Salomo Semlerowi powołano go do Gießen. Podobnie jak w Erfurcie, tak i w Gießen popadł w konflikt z tamtejszymi kolegami z powodu oświeceniowych poglądów. W 1775 r. po raz trzeci został zwolniony z pełnionego urzędu. Dzięki pośrednictwu Johanna Bernharda Basedowa otrzymał kierownictwo w nowo powstałej placówce dydaktycznej Philanthropinum Schloss Marschlins w Marschlinz (Graubünden), ale i tam wkrótce popadł w konflikt i w 1776 r. udał się na zaproszenie hrabiów von Leiningen-Dagsburg, gdzie został pastorem i generalnym superintendentem w Bad Dürkheim oraz założył w zamku Heidesheim k. Wormacji własną szkołę Philanthropinum, której został w 1777 r. dyrektorem. Niebawem jednak z powodu jego tłumaczenia Biblii (wyśmiewanej także przez Goethego) i pisma skierowanego przeciw biskupowi Wormacji został zawieszony.

Od 1779 r. dzięki poparciu pruskiego ministra Karla Abrahama von Zedlitza uzyskał prawo pobytu w Halle i zgodę na prowadzenie tam licznie odwiedzanych wykłady z zakresu filologii i filozofii, wydawał liczne pisma teologiczno-etyczne, podręczniki, tłumaczenia z języka łacińskiego. Dużą część pism wydawał anonimowo, wśród nich były frywolne beletrystyczne pisma, ostre satyry i pisma polemiczne. Pod wpływem Rewolucji Francuskiej jako radykalny demokrata pisał pisał pisma o treściach politycznych i społecznych. W 1789 r. został uwięziony z powodu komedii Das Religionsedict skierowanej przeciw pruskiemu ministrowi kultury.

Bahrdt był kontrowersyjnym autsajderem i »enfant terrible niemieckiej teologii okresu oświecenia« i moralnie chwiejny. Jego często nieprawdziwa autobiografia jest jeszcze dzisiaj warta czytania z powodu jej bogatej historyczno-kulturalnej i psychologicznej zawartości. W sumie napisał 102 pisma, wśród których jest kilka powieści.

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑

Linki ↑