August von Kotzebue
August Friedrich Ferdinand von Kotzebue (ur. 3 maja 1761 r. w Weimarze; zm. 23 marca 1819 r. w Mannheim) był niemieckim dramaturgiem i pisarzem, który działał także jako rosyjski Konsul Generalny. Jego morderstwo służyło jako usprawiedliwienie wprowadzonych Karlsbader Beschlüsse (Postanowienia karlsbadzkie). (wyznania ewangelickiego)
 |
| August von Kotzebue (1818). Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Levin Karl Christian Kotzebue (1727-61), pracował w saksońsko-weimarskiej służbie dyplomatycznej i jako tajny referendarz księżnej Anny Amalii (1739-1807); matka Christina Krüger (1736-1828); - ożenił się 1) w Estonii w 1785 r. z Friederike (1763-90), córką rosyjskiego generała Reinholda Wilhelma von Essena i Eleonory von Saß, 2) w Tallinnie (niem. Reval) w 1794 r. z Christiną (1769-1803), córką rosyjskiego kapitana Adolpha von Krusenstiern i Anny Magdaleny von Brümmer, 3) w Estonii w 1804 r. z Wilhelminą (1778-1852), córką rosyjskiego brygadiera Otto Wilhelm von Krusenstierna i Friederici von Ulrich; z 1) małżeństwa miał 3 synów i jedną córkę, z 2) małżeństwa 2 synów i 3 córki, z 3) małżeństwa 7 synów i jedną córką.
Życiorys
August von Kotzebue po ukończeniu gimnazjum Wilhelm-Ernst-Gymnasium w Weimarze i studiów prawniczych w Jenie oraz Duisburgu osiadł jako adwokat w Weimarze. W 1781 r. udał się do Petersburga i został tam przewodniczącym w magistracie prowincji Estonii. Oprócz tego zajmował się teatrem. Pierwszy sukces odniosła w 1789 r. jego sztuka "Menschenhaß und Reue". Po tej ukazywały się kolejne sztuki, których w sumie napisał ponad 200.
Po śmierci pierwszej żony odbył liczne podróże. Przebywał w Mannheim, Paryżu, Narwie i Wiedniu. W 1799 r. wrócił do Weimaru. W 1800 r. został podczas podróży do Rosji aresztowany na granicy jako domniemany jakobin i bez wyroku sądu zesłany na Syberię, ale już po 4 miesiącach zwolniono go i mianowano dyrektorem niemieckiego teatru dworskiego w Petersburgu. Po zamordowaniu cara Pawła I Romanowa (1754-1801) mieszkał od 1801 r. Weimarze, Jenie, a później w Berlinie.
Jako polityczny publicysta walczył przeciw Napoleonowi Bonaparte w czasopismach "Der Freimütige" (1804-06), "Die Biene" (1808-09), "Die Grille" (1811-12). Od 1813 r. pracował jako rosyjski radca państwa i Konsul Generalny w Królewcu, a od 1817 r. wydawał "Literarisches Wochenblatt" (2 tomy, 1818–19) i pisał w Weimarze dla cara comiesięczne tajne sprawozdania dotyczące wydarzeń politycznych i publicznych. W związku z tym był podejrzewany o szpiegostwo. Historyczne dzieło "Geschichte des Deutschen Reiches von dessen Ursprüngen bis zu dessen Untergange" (2 tomy, 1814) oraz jego antyliberalne artykuły w jego czasopiśmie "Literarisches Wochenblatt" stanowią wykładnię jego poglądów politycznych. Chwalił monarchię i odrzucał żądania wolności i równości, bronił cenzurę prasy, wypowiadał się przeciw nowemu duchowi uniwersytetów, drwił z Friedricha Ludwiga Jahna (1778-1852), idola ówczesnej młodzieży.
W październiku 1817 r. na zjeździe korporacji studenckich Wartburgfest zostały spalone pisma Augusta von Kotzebue. Wszystkie te polityczne motywy spowodowały, że 23 marca 1819 r. zasztyletował go w Mannheim Karl Ludwig Sand (1795-1820), który został za to stracony. Oba ich groby znajdują się na cmentarzu Hauptfriedhof w Mannheim, oddalone o kilka metrów od siebie.
Morderstwo to stało się pretekstem postanowień karlsbadzkich, które wzmocniły państwową kontrolę, zakazały zrzeszanie się studentów oraz ograniczyły autonomię uniwersytetów.
Po śmierci August von Kotzebue stał się jeszcze bardziej popularny, a jego sztuki były najczęściej wystawiane na europejskich scenach teatralnych, mimo że już przez jemu współczesnych krytyków literatury były atakowane jako płytkie. Kotzebue jeszcze za życia popadł w spór zarówno z Johannem Wolfgangiem von Goethe (1749-1832) i Fryderykiem Schillerem (1759-1805). Na jego pamflet "Der hyperboräische Esel, oder: Die heutige Bildung. Ein drastisches Drama und philosophisches Lustspiel für Jünglinge, Literatursatire in einem Akt" (1799), złośliwie wyciągnięty fragment z pisma Friedricha Schlegela (1772-1829) odpowiedział August Wilhelm von Schlegel (1767-1845) w parodii "Ehrenpforte und Triumphbogen für den Theaterpräsidenten von Kotzebue bei seiner gehofften Rückkehr ins Vaterland" (1800).
Najbardziej znana do dzisiaj pozostała jego sztuka "Die deutschen Kleinstädter" (1803), pełna dowcipu, drwiny i komizmu.
Dzieła (wybór)
- Der weibliche Jacobiner-Clubb. Ein politisches Lustspiel in einem Aufzuge. 1791.
- Ueble Laune. Lustspiel in 4 Acten . 1799.
- Die Corsen. Schauspiel in 4 Akten. 1799.
- Das Epigramm. Lustspiel in 4 Akten. 1801.
- Der Besuch, oder die Sucht zu glänzen. Lustspiel in 4 Akten. 1801.
- Die Stricknadeln. Schauspiel in 4 Akten. 1805.
- Blinde Liebe. Lustspiel in drey Akten. 1806.
- Die Entdeckung im Posthause oder Das Posthaus zu Treuenbrietzen. Lustspiel in einem Akt. 1808.
- Die kleine Zigeunerin. Schauspiel in 4 Akten. 1809.
- Der häusliche Zwist. Lustspiel [in einem Aufzuge]. 1810.
- Die Zerstreuten. Posse in 1 Akt. 1810.
- Der arme Poet. Schauspiel in einem Act. 1813.
- Die Großmama. Ein Lustspiel in einem Aufzuge. 1815.
- Die Bestohlenen. Ein Lustspiel in Einem Act. 1817.