Alfred Adler

Alfred Adler (ur. 7 lutego 1870 w Rudolfsheim (dzisiaj część Wiednia); zm. 28 maja 1937 w Aberdeen, Szkocja) - austriacki lekarz, psycholog, pedagog i twórca psychologii indywidualnej. Pochodził z rodziny żydowskiej i w 1904 konwertował na protestantyzm.

Alfred Adler
Alfred Adler.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


  • Ojciec: Leopold Adler (ok.1833–1922), handlarz zbożem;
  • Matka: Pauline z domu Beer (1845–1906);
  • Ożenił się: w 1897 z studentką z Moskwt Raissą T. Eppstein;
  • Dzieci: syn i 3 córki.

Życiorys


Alfred Adler był drugim z siedmiorga dzieci handlarza zbożem Leopolda Adlera i jego żony Pauliny z domu Beer. W dzieciństwie chorował na krzywicę i bezdech w czasie płaczu. W wieku czterech lat zachorował na zapalenie płuc, co prawie doprowadziło do jego śmierci. To przeżycie i śmierć młodszego brata stały się przypuszczalne powodem późniejszego wyboru zawodu i stworzonej teorii. Po nauce w gimnazjum (obecne Hernalser Gymnasium Geblergasse) w rodzinnym mieście studiował od 1888 roku medycynę na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie w 1895 uzyskał stopień doktora medycyny. Początkowo prowadził praktykę okulistyczną, a później poświęcił się medycynie ogólnej. Część jego pacjentów stanowiła biedota, co wzmocniło w nim poglądy o konieczności społecznej opieki medycznej nad wiedeńską ludnością.

Od 1902 roku Alfred Adler brał udział w dyskusjach towarzystwa „Psychologische Mittwochs-Gesellschaft” założonego przez Sigmunda Freuda (1856–1939). Wkrótce jednak rozwinął własną teorię odbiegającą od freudowskiej psychoanalizy. Człowieka nie widział jako istotę kierowaną popędami, lecz jako wolną istotę, która musi rozwiązywać zadania kulturowe stawiane przez życie. W książce Studia o deprecjacji organów (Studie über Minderwertigkeit von Organen) z 1907 roku zawarł swoje stanowisko i nowe idee, co stanęło u podwalin jego psychologii indywidualnej. Wykazał w niej związek między upośledzeniem organu a jego fizyczną i psychiczną kompensacją i nadkompensacją (pojęcie „Überkompensation” stworzone przez Adlera). Te przeciwstawne poglądy oraz publikacja książki Krytyka freudowskiej teorii seksualnej życia duchowego (Zur Kritik der Freudschen Sexualtheorie des Seelenlebens, 1911) doprowadziły w 1911 roku do zerwania przyjaźni z Freudem. W 1912 roku Adler założył własne towarzystwo wolnej psychoanalizy „Stowarzyszenie Wolnego Badania Psychoanalitycznego” (Verein für Freie Psychoanalytische Forschung) przemianowane w 1913 roku na „Stowarzyszenie Psychologii Indywidualnej”. Swoją teorię nazwał psychologią indywidualną, ponieważ w prowadzonej praktyce lekarskiej doszedł do wniosku, że każdy pacjent jest niepowtarzalny jako jednostka i dlatego należy go indywidualnie traktować fizycznie i rozumieć psychicznie. Podstawy swojej teorii Adler sformułował w 1912 roku w książce O nerwowym charakterze. Podstawy porównawczej psychologii indywidualnej i psychoterapii (Über den nervösen Charakter. Grundzüge einer vergleichenden Individualpsychologie und Psychotherapie.). Dzięki tej książce psychologia indywidualna w literaturze fachowej stała się przełom i alternatywą do psychoanalizy. Od 1912 roku Alfred Adler uczył w uniwersytecie ludowym w Wiedniu, a później także w Pädagogisches Institut der Stadt Wien. W 1914 roku ukazała się książka Leczenie i kształcenie (Heilen und Bilden), która skierowana była do lekarzy i nauczyciele, aby przedstawić rozwój psychologii indywidualnej w pracy wychowawczej. Również w 1914 roku założył czasopismo „Internationale Zeitschrift für Individualpsychologie“. W czasie I wojny światowej pracował jako lekarz wojskowy w Krakowie, Bernie i Wiedniu.

W ramach wiedeńskiej reformy szkolnej Alfred Adler wspólnie ze współpracownikami założył 30 poradni wychowawczych w Wiedniu oraz ukierunkowane psychoanalitycznie przedszkola dla dzieci robotników. W 1920 został dyrektorem pierwszej kliniki psychologii dziecięcej w Wiedniu. W 1927 roku został zaproszony jako profesor gościnny na Columbia University, a w 1929 do Long Island College of Medicin w Nowym Jorku, gdzie po emigracji do Ameryki w 1934 roku pracował do końca życia. Po przejęciu władzy w Niemczech i Austrii przez nazistów zahamowany został rozwój psychologii indywidualnej w tych krajach, a uczniowie Adlera padli ofiarą prześladowań.

Grab von Alfred Adler auf dem Wiener Zentralfriedhof
Grób Alfreda Adlera w Wiedniu.
Źródło: Wikimedia Commons

Alfred Adler zmarł 28 maja 1937 roku na zawał serca w Aberdeen w Szkocji podczas podróży, w czasie której wygłaszał odczyty. Ciało jego skremowano w Edynburgu i urna z prochami pozostała w krematorium w Szkocji. W 2011 roku urnę sprowadzono do Wiednia i złożono w grobie honorowym na Cmentarzu Centralnym (Zentralfriedhof, Gruppe 33 G).

Cytaty


  1. Uczucie wspólnotowe to widzieć oczami innej osoby, słyszeć uszami innej osoby, czuć sercem innej osoby. (Psychoterapia i wychowanie; Psychotherapie und Erziehung, tom 1 1928)
  2. Największe niebezpieczeństwo w życiu polega na tym, że podejmujesz zbyt wiele środków ostrożności.
  3. Bycie człowiekiem znaczy mieć poczucie niższości, które wciąż cię wzywa do jego przezwyciężenia.(Sens życia; Der Sinn des Lebens, 1933)
  4. Powinniśmy nauczyć się widzieć oczami dziecka, słyszeć uszami dziecka, czuć sercem dziecka.
  5. Każdy człowiek odnoszący sukcesy zajmuje się interesami innych, nieudacznicy i zwykli przeważnie własnymi.
  6. Neurotyczny charakter jest niezdolny do dopasowania się do rzeczywistości, ponieważ pracuje na rzecz nieosiągalnego ideału.
  7. Jest lżej umrzeć dla swoich zasad niż dla nich żyć.
  8. W stosunku między celem a rzeczywistością odkrywamy sens naszego życia.
  9. Nie przeżycia dyktują nasze sposoby postępowania, lecz wnioski, które z tych przeżyć wyciągamy.
  10. Podążaj za sercem, ale nie zapomnij przy tym zabrać rozumu.
  11. Zanim dziecko sprawia kłopoty, to ma je same.
  12. Ludzi wyobrażenie Boga jest ich ich ideałem realizowanego dążenia do doskonałości.
  13. Nie pytaj, co daje ci życie, pytaj, co ty dajesz.
  14. Najpiękniejsze, co wróżka może włożyć dziecku do kołyski, to kłopoty, które musi ono przezwyciężyć.
  15. Neuroza i psychoza są formami wyrazu zniechęconych ludzi.

Dzieła (wybór)


  • Studia o deprecjacji organów (Studie über Minderwertigkeit von Organen). 1907.
  • Krytyka freudowskiej teorii seksualnej życia duchowego (Zur Kritik der Freudschen Sexualtheorie des Seelenlebens. 1911.
  • O nerwowym charakterze. Podstawy porównawczej psychologii indywidualnej i psychoterapii (Über den nervösen Charakter. Grundzüge einer vergleichenden Individualpsychologie und Psychotherapie.). 1912.
  • Leczenie i kształcenie (Heilen und Bilden). 1914.
  • Druga strona. Masowe studia psychologiczne o winie narodu). 1919.
  • Praktyka i teoria psychologii indywidualnej. Artykuły wprowadzające do psychoterapii dla lekarzy, psychologów i nauczycieli) (Praxis und Theorie der Individualpsychologie. Vorträge zur Einführung in die Psychotherapie für Ärzte, Psychologen und Lehrer). 1920.
  • Znajomość ludzi (Menschenkenntnis). 1927.
  • Psychologia indywidualna w wychowaniu (Individualpsychologie in der Schule – Vorlesungen für Lehrer und Schüler. 1929.
  • Znajomość życia (Lebenskenntnis. 1929.
  • Wychowanie dzieci (Kindererziehung). 1930.
  • Kształtowanie życia – o obchodzeniu się z trudnymi dziećmi (Das Leben gestalten – Vom Umgang mit Sorgenkindern. 1939.
  • Homoseksualizm. Trening erotyczny i erotyczny odwrót (Das Problem der Homosexualität. Erotisches Training und erotischer Rückzug). 1930.
  • Po co żyjemy? (Wozu leben wir?. 1931.
  • Sens życia (Der Sinn des Lebens). 1933.
  • Problemy życiowe. Wykłady i eseje (Lebensprobleme. Vorträge und Aufsätze). 1937.

Literatura


  • Hanslmeier, Josef, "Adler, Alfred" w: Neue Deutsche Biographie 1 (1953), s. 68 [Online-Version]; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118500686.html#ndbcontent.