Narziss Ach

Narziss Kasper Ach (także Narziß Ach; ur. 29 października 1871 w Ermershausen, zm. 25 lipca 1946 w Monachium) – niemiecki lekarz, psycholog i filozof. Jako profesor uniwersytecki pracował w Królewcu i Getyndze. Wywodził się z „würzburskiej szkoły” psychologii myślenia i rozwinął dalej metodę samoobserwacji w „systematyczną samoobserwację eksperymentalną”. Narziss Ach uznawany jest za podstawowego twórcę nowoczesnego doświadczalnego badania woli.

Narziß Ach
Narziss Ach (1892).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Michael Josef Ach, lekarz;
  • Matka: Margarete Burger z Dingolshausen (Dolna Frankonia);
  • Ożenił się: 17 sierpnia 1911 z Marią, córką profesora Carla Meza;
  • Dzieci: 4 synów i 2 córki.

Życiorys

Narziss Ach urodził się 29 października 1871 w Ermershausen jako syn lekarza Michaela Josefa Acha i jego małżonki Margarete z domu Burger. Od 1890 do 1895 studiował medycynę i psychologię u Oswalda Külpe (1862–1915) na uniwersytecie w Würzburgu, gdzie w lipcu 1895 r. został doktorem medycyny. Po studiach pracował w latach 1895–96 jako lekarz okrętowy w kompanii Norddeutscher Lloyd, a następnie w latach 1896–97 w klinice psychiatrycznej i laboratorium psychologicznym profesora Emila Kraepelina (1856–1926) w Heidelbergu. W 1897 r. odbył podróż do Ameryki Północnej w celu zbadania choroby morskiej (lokomocyjnej). Po powrocie znalazł zatrudnienie w 1898 r. w Instytucie Farmakologicznym przy uniwersytecie w Strasburgu. 22 listopada 1899 r. uzyskał w Würzburgu stopień doktora filozofii i do 1900 r. pracował w tamtejszym Instytucie Psychologii założonym przez swojego promotora Oswalda Külpe. W 1901 r. został asystentem w Seminarium Filozoficznym w Getyndze. Od 31 lipca 1902 r. był Privatdozentem filozofii na uniwersytecie w Getyndze, od 1904 r. Privatdozentem psychologii eksperymentalnej w Marburgu i w latach 1906–1907 Privatdozentem filozofii w Berlinie. Od 1907 do 1922 r. działał jako profesor zwyczajny na uniwersytecie w Królewcu i w latach 1922–36 był profesorem zwyczajnym psychologii i filozofii na uniwersytecie w Getyndze.

Od 1929 do 1936 r. Narziss Ach zasiadał w zarządzie Niemieckiego Towarzystwa Psychologicznego. W 1938 r. został członkiem Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina.

Narziss Ach jako uczeń Oswalda Külpe wywodził się z „würzburskiej szkoły” psychologii myślenia i rozwinął dalej metodę samoobserwacji w „systematyczną samoobserwację eksperymentalną”. W przeprowadzonych wówczas eksperymentach dotyczących woli i myślenia widział dwa problemy:

  1. Z pojedynczej reakcji i introspekcji nigdy nie powstaje pełny, niezawodny i obiektywny obraz rzeczywistej zawartości świadomości.
  2. Skupienie uwagi na pewnych procesach myślowych jest mylone z przedstawieniem przeżyć.

Metoda „systematycznej samoobserwacji eksperymentalnej” Narzissa Acha powinna pomóc w przezwyciężeniu tych problemów. Badanie polegało na przepisaniu bezsensownych sylab z zastosowaniem aparatury technicznej. Procedura eksperymentalna została podzielona na trzy fazy: poprzedzający okres (sygnał), główny okres (eksperymentalne badanie przeżycia) i okres końcowy (badanie przez eksperymentatora). Do analizy wykorzystano obserwacje, powtarzające się konsekwentnie u różnych osób poddanych doświadczeniu. Wprowadzenie eksperymentatora do introspekcji jest nowe i charakterystyczne dla „szkoły würzburskiej”.

Narziss Ach uznawany jest za podstawowego twórcę nowoczesnego doświadczalnego badania woli. Rozwinął postępowanie podczas badania siły woli (samokontroli). Jako oporniki stosował w tej metodzie badania woli sztucznie stworzone powiązania między bezsensownymi sylabami. Siła powiązań był zależna od liczby powtórzeń. Im silniejsze są opory, tym silniejsza musi być koncentracja woli, aby pokonać te opory. Zatem Ach mógł pośrednio wywołać akt woli w preferowanej gradacji.

Rozróżnienie między fazami działania było główną ideą w Acha monografii O akcie woli i temperamencie (Über die Willensakt und Temperament). Sformułował prawo „specjalnej determinacji”, które mówi, że to, co jest pożądane, jest wdrażane szybciej, jeśli postanowienie jest bardziej szczególne. Prawo to jest potwierdzone w nowoczesnym badaniu „wdrażania intencji” (Gollwitzer & Sheeran, 2006). Następnie sformułował „prawo trudności”, które stwierdza, że ​​siła woli staje się ważniejsza, gdy akcja staje się trudniejsza. Prawo to jest obecnie badane jako hipoteza monitorowania konfliktów (Botvinick, Braver, Barch, Carter i Cohen, 2001) w psychologii poznawczej.

Do swoich eksperymentów skonstruował drukarkę czasu (chronotyp), instrument psychologii eksperymentalnej do ciągłego pomiaru czasu trwania reakcji podczas działania zewnętrznych aktów woli.

Dzieła (wybór)

  • Über die Willenstätigkeit und das Denken, 1905 (O aktywności woli i myśleniu).
  • Willensakt und Temperament, 1909 (Akt woli i temperament).
  • Beiträge zur Psychologie und Erkenntnistheorie, 1909 (Przyczynek do psychologii i teorii poznania).
  • Lehrbuch der Psychologie, 3 tomy, 1944 (Podręcznik psychologii).

Literatura

  • Josef Dolch: Ach, Narziß Kasper w: Neue Deutsche Biographie (NDB), Tom 1. Berlin: Duncker & Humblot, 1953, s.27.

Linki

Autor: Roman Penkała